Δυο σημαδιακές εκλογές
το 1910 στη Μεσσηνία
Πολιτικά παιχνίδια, διαφήμιση υποψηφίων και περιοδείες στα πανηγύρια
του Γιώργου Σ. Γεωργιόπουλου
Δυο εκλογικές αναμετρήσεις χρειάστηκαν το 1910 για να αναδείξει η Ελλάδα τον ηγέτη που χρειαζόταν εκείνη την εποχή. Με τη δυναμική της επανάστασης του 1909 στο Γουδί και με την εναλλαγή του σκόπιμου συμβιβασμού με την πιο επιβλητική αποφασιστικότητα, ο Ελευθέριος Βενιζέλος παραμέρισε το παλιό πολιτικό σκηνικό και άλλαξε την Ελλάδα.
Στις εκλογές της 8ης Αυγούστου για την Α’ Διπλή Αναθεωρητική Βουλή και σ’ αυτές που ακολούθησαν στις 28 Νοεμβρίου ο μεσσηνιακός λαός ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις των καιρών. Ακολούθησε τις επιταγές του «Στρατιωτικού Συνδέσμου» και συνέβαλε στην κυριαρχία του Βενιζέλου.
Για τους περισσότερους παλιούς πολιτικούς ήταν η τελευταία τους παράσταση. Νέα πρόσωπα από παλιά πολιτικά τζάκια πήραν τη σκυτάλη προσχωρώντας στον Βενιζελισμό. Ακόμα, μια πλειάδα δυναμικών ανθρώπων με νέες ιδέες ανανέωσαν την πολιτική και κοινωνική ζωή, έστω κι αν είχαν μία και μοναδική κοινοβουλευτική εμπειρία.
Το αξιοπρόσεκτο είναι ότι στις δεύτερες εκλογές οι ακραιφνείς φιλελεύθεροι και αξιόλογοι αστοί, που ορκίζονταν στο Βενιζέλο, αλλά κατέβηκαν με δικό τους συνδυασμό, κέρδισαν μεν τη συμπάθεια, αλλά τις «λευκές» ψήφους τις πήρε ο επίσημος Βενιζελικός συνδυασμός.
Επιδοκιμάζεται η επανάσταση
Το σφυγμό της εποχής δίνουν οι ανταποκρίσεις από τη Μεσσηνία της αθηναϊκής «ΣΚΡΙΠ».
Από την Καλαμάτα ο ανταποκριτής της εφημερίδας την 1η Ιουλίου αναφέρει: «Το κίνημα των εν Αθήναις αξιωματικών ζωηροτάτην εντύπωσιν παρήγαγεν ενταύθα. Επιδοκιμάζεται γενικώς και ενθουσιωδώς.
Πανδήμως αναγνωρίζεται ότι επέστη η ώρα όπως γίνη τι προς βελτίωση της καταστάσεως, περιοριζομένης της φαύλου συναλλαγής, η οποία διέφθειρε και συνέτριψε τα πάντα».
Ερμηνεύοντας την κοινή γνώμη ο Καλαματιανός ανταποκριτής καταλήγει:
«Πρέπει αι δημόσιαι υπηρεσίαι να αναπτυχθούν, να βελτιωθούν, να αποκτήσωμεν στρατόν και στόλον δια να μην υφιστάμεθα κολάφους και εξευτελισμούς απειλούντας και αυτήν την υπόστασιν ημών ως κράτους και έθνους» (ΣΚΡΙΠ φύλλο 5/7/1909).
Από την Κυπαρισσία ο ανταποκριτής Γεώργιος Μ. Κούκας τηλεγραφεί στις 8 Σεπτεμβρίου ότι «το κίνημα του στρατού γενικώς επεδοκιμάσθη υφ’ ολοκλήρου της κοινωνίας μας και επροξένησεν, ως εθνοσωτήριον, αρίστην εντύπωσιν».
Όσο για το προεκλογικό κλίμα, αποδίδεται ανάγλυφα.
-«ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑ 1 Αυγούστου. _ Προ μηνών ήρξατο η πολιτική ζύμωσις, ης αποτέλεσμα ήτο ο καταρτισμός ισχυροτάτου συνδυασμού αποτελουμένου εκ των κ. Πονηροπούλου, Μοσχούλα, Παπαλέξη, Αναστασοπούλου και Κοκκέβη. Η ένωσις όμως αύτη των ισχυρών ενεποίησεν κακήν εντύπωσιν εις άπασαν σχεδόν την επαρχίαν μας και ιδίως εις τους δήμους Φιλιατρά και Γαργαλιάνους, ων οι κάτοικοι εισί σφόδρα κατηγανακτισμένοι, ως εκ του αποκλεισμού των αντιπροσώπων των, θεωρήσαντες ταύτην ως περιφρόνησιν» (ΣΚΡΙΠ φύλλο 17/8/1909).
Μπαστούνι και τσιγκελωτό μουστάκι
Δεν έλειψαν βεβαίως και οι «σκιαγραφίαι» υποψηφίων», κάτι σαν τις σημερινές διαφημιστικές καταχωρίσεις. Και είναι χάρμα ιδέσθαι.
Ιδού μερικές:
-«ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΙ 30 Ιουλίου (του ανταποκριτού μας). _ Ο Νικόλαος Σκιαδάς υποψήφιος και ούτος του πανίσχυρου Κουμουνδουρικού συνδυασμού συγκεντροί εν Γαργαλιάνοις _ ένθα η ιδιαιτέρα αυτού πατρίς_ πολλάς και ζωηράς συμπαθείας».
Και πάει εξυμνώντας (ΣΚΡΙΠ φύλλο 7/8/1910).
-«ΚΟΡΩΝΗ 16 Νοεμβρίου (Ιδιαίτερο τηλεγράφημα ΣΚΡΙΠ). _ Χθες το εσπέρας αφίχθη ο υποψήφιος κ. Γκονόπουλος, όστις εγένετο ενθουσιωδώς δεκτός υπό πλείστων πολιτών. (…) Πανταχού ο κ. Γκονόπουλος δεξιούται περιφανώς. Η επιτυχία του θεωρείται αναμφισβήτητος καθ’ όλον τον Νομόν». Τσάμπα το τηλεγράφημα. Δε βγήκε.
Το ίδιο και ο Κωνσταντίνος Λυκουρέζος, που δημοσίευσε και φωτογραφία του με τσιγκελωτό μουστάκι. Παρότι «φυσιογνωμία εξαιρετική και επιβάλλουσα», τα σφαιρίδια της «λευκής» κάλπης δεν έφθασαν να εκλεγεί κι άλλος υποψήφιος, πέραν του κ. Μερλόπουλου από τον «ελευθερόφρονα ανορθωτικόν συνδυασμόν».
-Ο Δημ. Παπαλέξης, γιος του παλιού πολιτικού της επαρχίας Ολυμπίας Π. Παπαλέξη, νέος υποψήφιος στο συνδυασμό των ανεξάρτητων φιλελευθέρων, εκλέχτηκε, είτε γιατί κρατούσε το μοδάτο μπαστούνι της εποχής, είτε γιατί τον παρουσίασαν ως «νέον παράγοντα πολιτικών ιδεών και ανεξαρτήτων φρονημάτων» (ΣΚΡΙΠ φύλλο 13/11/1910).
Όρκος στο Βενιζέλο
Τέλος, ιδιαίτερο χρώμα στην προεκλογική κίνηση του Νοεμβρίου για τη Β’ Διπλή Αναθεωρητική Βουλή δίνουν οι ανταποκρίσεις του ΣΚΡΙΠ. Αναφέρουν:
-«ΚΑΛΑΜΑΙ 15 Νοεμβρίου (του τακτικού ανταποκριτού μας). Εις όλα τα μέρη της Μεσσηνίας ενθουσιασμός αληθής επικρατεί υπέρ του Ανορθωτικού αγώνος των Φιλελευθέρων. Όχι μόνον εις τα μεγαλύτερα κέντρα, αλλά και εις τα μικρότερα τοιαύτα πανβενιζελισμός επικρατεί. Εκδηλώσεις πρωτοφανείς γίνονται και φανατισμός δύναται να είπη τις ότι αρχίζει να επικρατή. Τα σωματεία και αι συντεχνίαι ανεπιφυλάκτως κηρύσσονται υπέρ του Αγώνος των Φιλελευθέρων».
Όσον αφορά στην κατάρτιση των συνδυασμών, φαίνεται ότι παίχτηκαν πολλά παιχνίδια και στην παράταξη των Φιλελευθέρων υπήρξαν… συνιστώσες.
-«ΚΑΛΑΜΑΙ 15 Νοεμβρίου (του τακτικού ανταποκριτού μας). Ήρχισεν ζωηρά η προεκλογική ενέργεια. Κατηρτίσθησαν τρεις συνδυασμοί. Οι λόγοι σφοδροί έκαναν την εμφάνισίν των. Ο μοναδικός ρήτωρ κ. Ζουμπούλης δια τας λαϊκάς τάξεις καταγάγει θριάμβους. Από του εξώστου του Εμπορικού Συλλόγου μύδρους εξέπεμψε κατά των άλλων συνδυασμών. Επέδειξε τον ιδικόν του γνήσιον φιλελεύθερον αμιγή. Όλους τους συντρόφους επροκάλεσεν να ορκισθούν και ούτοι προ του λαού ύψωσαν τας χείρας των ότι θα παρακολουθήσουν απαρεγκλίτως τον έργον του κ. Βενιζέλου».
Περιοδείες στο πανηγύρια
Οι περιοδείες στα πανηγύρια δεν έλειψαν. Σύμφωνα με τον ανταποκριτή: «Ομάς του κυβερνητικού (δηλαδή του βενιζελικού) συνδυασμού επεσκέφθη το Αλητσελεπή (σήμερα Τρίοδος), όπου γίνεται κατά Κυριακήν μεγάλη πανήγυρις».
Όσον αφορά στον τρίτο συνδυασμό: «Ο Μερλόπουλος κατήρτισε το πρόγραμμά του. Επικαλείται ανορθωτής των ελευθεροφρόνων».
Κατά την εκτίμηση του ανταποκριτή, «είνε καταφανές ότι άνεμος αρκετά σφοδρός πνέει υπέρ των πράγματι φιλελευθέρων».
Και μια γραφική ανταπόκριση από ενθουσιώδη βενιζελικό έκτακτο ανταποκριτή:
-«ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΑ 10 Νοεμβρίου. Η επαρχία Ολυμπίας θα ψηφίση αγρίως τον βενιζελικόν συνδυασμόν, διότι είνε εκ των επαρχιών εκείνων, τας οποίας μαστίζουν πολλαί πληγαί και ιδίως η ζωοκλοπή (…) και αναμένει σωτηρίαν από τον κ. Βενιζέλον».
ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Η τελευταία παράσταση
των ισχυρών στη Βουλή
Στην Α’ Αναθεωρητική Βουλή των 45 ημερών και του μηδενικού αναθεωρητικού ή νομοθετικού έργου θήτευσαν 28 βουλευτές του Νομού Μεσσηνίας και με τη διάλυσή της έκλεισαν τον κοινοβουλευτικό τους βίο μεγάλα ονόματα που κυριάρχησαν στην πολιτική σκηνή κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα.
Το πιο βαρύ όνομα ήταν αυτό του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη που εκλέγονταν στη Μεσσηνιακή Μάνη και διετέλεσε Πρωθυπουργός μετά το ξέσπασμα της επανάστασης στο Γουδί, με εντολή από το βασιλιά να εξισορροπήσει τα πράγματα. Ύστερα από ένα χρόνο από τον αποχαιρετισμό της Βουλής αποχαιρέτησε και τα εγκόσμια.
Δεύτερη κραταιά προσωπικότητα ο Ευστάθιος Κοκκέβης, που ήταν κυρίαρχος στην Τριφυλία.
Επίσης, εκλέχθηκαν και θήτευσαν για τελευταία φορά στη Βουλή οι Αναστασόπουλος, Δαγρές Νικ., Οικονομόπουλος Γ., Παπατσώρης Μ., Πονηρόπουλος Αν.
Ενδεικτικό του κοινοβουλευτικού ήθους του ανδρός ήταν η επιστολή προς τους εκλογείς του Νομού Μεσσηνίας που δημοσίευσε «μετά πολλής αγάπης» του Ηλ. Π. Μαυρομιχάλη, όπου μεταξύ άλλων διαβεβαίωνε ότι θα τον βρουν «ως πάντοτε ειλικρινή και ένθερμον φίλον».
Σε ό,τι αφορά τον έλεγχο της νομιμότητας της εκλογής από τη Βουλή, είχαμε μια αυτοδίκαια ακύρωση λόγω μη εκπλήρωσης των στρατιωτικών υποχρεώσεων. Αυτό έδωσε αφορμή στο συντάκτη του ΣΚΡΙΠ να σχολιάσει: «Η λογική λέγει ότι τόσον νέοι άνδρες δεν είνε και απαραίτητοι εις την βουλήν, η οποία βεβαίως δεν έγινε ακόμη… νηπιαγωγείον, αν και πολλά, ως φαίνεται, είνε τα νήπια εκεί μέσα».
ΕΚΛΟΓΕΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
Οι νέοι από τζάκι νίκησαν
την ακραιφνή συνιστώσα
Σε πρωτόγνωρο πολιτικό κλίμα έγιναν οι εκλογές για τη Β’ Διπλή Αναθεωρητική Βουλή στις 28 Νοεμβρίου 1910, που ολοκλήρωσαν την κυριαρχία του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Οι εκλογές του Νοεμβρίου έγιναν με κυβέρνηση Βενιζέλου, αφού στις 6 Οκτωβρίου ορίστηκε πρωθυπουργός και, παρά την αντίδραση του μετώπου των παλιών πολιτικών κομμάτων, πήρε τον έλεγχο της κατάστασης. Στις 12 Οκτωβρίου διέλυσε τη Βουλή, επιβάλλοντας με τη δύναμη της προσωπικότητάς του ότι η επόμενη Βουλή θα είναι αναθεωρητική και όχι συντακτική. Δηλαδή, δε θα έμπαινε σε συζήτηση το πολίτευμα της βασιλείας.
Το χαρακτηριστικό των εκλογών του Νοεμβρίου είναι ότι τα παλιά πολιτικά κόμματα δεν πήραν μέρος, αφήνοντας στον Βενιζέλο τη δυνατότητα να προσεταιριστεί νέα φιλελεύθερα πρόσωπα από παλιά τζάκια, ενώ ταυτόχρονα παραγκώνιζε ακραιφνείς συνδέσμους φιλελευθέρων, παρά το ότι ορκίζονταν στο όνομά του.
Στη Μεσσηνία, στις εκλογές του Νοεμβρίου, ο κυβερνητικός βενιζελικός συνδυασμός περιελάμβανε παλιά και νέα πολιτικά πρόσωπα, όπως των Κανελλόπουλου Δ., Κοκκέβη Α., Παπαλέξη, Παπαχελά, Μπούτου Γ., Φλέσσα, Πετρομανιάτη, Γαζέα, Κάβουρα. Αρχιτέκτονες του συμβιβασμού θεωρήθηκαν οι Χριστόδουλος Δικαίος και Παν. Ιατρόπουλος.
Ο δεύτερος συνδυασμός φιλελευθέρων υπό το γιατρό Κ. Ζουμπούλη, που συγκέντρωνε σπουδαία ονόματα δικηγόρων, γιατρών, επιχειρηματιών, όπως Αλιφέρη, Καλούλη, Σακέτα, Γυφτάκη, Χρυσοσπάθη, εισέπραξε μεγάλο ενθουσιασμό, αλλά ελάχιστες «λευκές» ψήφους.
Ο τρίτος συνδυασμός που διασώθηκε ήταν του παλαιού πολιτικού Π. Μερλόπουλου, που πάντα είχε μια ανεξάρτητη παρουσία.
Από τα πρόσωπα που εκλέχθηκαν άλλα έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στην εδραίωση του βενιζελισμού και αποσύρθηκαν και άλλα πρωταγωνίστησαν ακόμα και μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, με προεξάρχοντα το χαλκέντερο γιατρό Ανδρέα Κοκκέβη.
Οι 24 εκλεγέντες είναι οι εξής:
-Αιλιανός Μενέλαος: Από την Ανδρίτσαινα στη Β’ Αναθεωρητική και στη Βουλή του 1915
-Βακαλόπουλος Φώτιος: Είχε και μια δεύτερη θητεία στην εθνοσυνέλευση του 1923
-Δαζέας Π.: Εκτός από τις δύο Διπλές Βουλές, εκλέχτηκε και το 1915
-Δικαιάκος Γ.: Βουλευτής στις δύο Αναθεωρητικές Βουλές, το 1912 και το 1920
-Δικαίος Χριστόδουλος: Εκλέχτηκε μόνο στις δυο Βουλές, το 1910 και το 1912
-Ζησιμόπουλος Αντώνιος: Δύο φορές βουλευτής το 1910 και αργότερα γερουσιαστής
-Ιατρόπουλος Πέτρος: Α’ και Β’ Αναθεωρητική και στη Βουλευτική περίοδο 1912-1915
-Κανελλόπουλος Δημήτριος: Στην Α’ και Β’ Αναθεωρητική, στη Βουλή του 1920 και στην εθνοσυνέλευση του 1923
-Καραβίτης Χρ.: Βουλευτής το 1895-1898 στην Τριφυλία, εκλέχθηκε και στη Β’ Αναθεωρητική
-Καράπαυλος Παν.: Παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Νικόλαο Καράπαυλο το 1905 στην Πυλία, επανέρχεται στις δύο Αναθεωρητικές Βουλές, και στη συνέχεια το 1915, το 1933-1935 και μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
-Κασίμης Παν.: Βουλευτής μόνο στις δύο Αναθεωρητικές Βουλές
-Κοκκέβης Ανδρέας, το φαινόμενο: Με αρχή τη Β’ Αναθεωρητική, έκανε εννέα συνεχείς θητείες με το κόμμα των φιλελευθέρων μέχρι το 1935 και συνέχισε μετά το 1945 σταθερά με το Κέντρο, διαπρέποντας ως υπουργός
-Λυμπερόπουλος Παναγιώτης: Μόνο μια φορά
-Μερλόπουλος Παναγιώτης, ο άρχων της Μεσσήνης: Βρίσκεται στη Βουλή από το 1892, εκλέχθηκε και στις δύο Αναθεωρητικές και συνέχισε έως το 1926, έχοντας καταγράψει συνολικά 10 θητείες
-Μπαρδόπουλος Ευστράτιος: Μόνο στη Β’
-Μπούτος Γεώργιος: Ομοίως
-Παπαγεωργίου Α.: Στη Β’ Αναθεωρητική
-Παπαλέξης Νικόλαος: Έχοντας ήδη τέσσερις θητείες στην επαρχία Ολυμπίας πήρε μέρος στις δύο Αναθεωρητικές του 1910, στη Γ’ εθνοσυνέλευση του 1920, ενώ επανήλθε με το Λαϊκό κόμμα το 1932-1933
-Παπαχελάς Αθανάσιος: Βουλευτής Μεσσήνης το 1892 – 1895, επανήλθε το 1910 αλλά μόνο στη Β’ Αναθεωρητική Βουλή
-Περρωτής Αθανάσιος: Γόνος μιας από τις παλαιότερες πολιτικές οικογένειες μπήκε μόλις 25 χρόνων στη Β’ Αναθεωρητική, ενώ επανεκλέχθηκε το 1912 και το 1915
-Πετρομανιάτης Αντώνιος: Δικηγόρος από παλιά καλαματιανή οικογένεια πήρε ενεργά μέρος στις δύο Αναθεωρητικές Βουλές και μετά διέπρεψε ως δημοσιογράφος
-Πιπιλής Μενέλαος: Μόνο στη Β’
-Ράλλης Γεώργιος: Από την οικογένεια της Πυλίας και όχι της Αττικοβοιωτίας, έχοντας ήδη δύο θητείες από το 1899 έως το 1906 επανεκλέχθηκε στη Β’ Αναθεωρητική, για να συνεχίσει το 1912 και να κλείσει τον πολιτικό του βίο το 1915-1917
-Σπηλιόπουλος Γρηγόριος: Εκλέχθηκε μόνο στη Β’ Αναθεωρητική
-Τριγγέτας Κων/νος: Ο τρίτος πολιτικός από την παλιά οικογένεια της Πυλίας, ο οποίος «έσβησε» το τζάκι μετά τη μοναδική θητεία του στη Β’ Αναθεωρητική
-Φλέσσας ή Παπαφλέσσας Παναγιώτης: Νέο πρόσωπο της παλιάς οικογένειας, το οποίο με αφετηρία το 1910 έμεινε στην πολιτική έως το 1929, οπότε εκλέχθηκε και ως γερουσιαστής.
Έκθεση εικόνων
Leave feedback about this