Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γιώργου Κ. Φλέσσα
Του Σταύρου Χ. Μαρτίνου
Μας το έλεγε ο φίλος Χρήστος Ζερίτης ότι στο μαγαζί του Γιώργου Φλέσσα, απέναντι από την εκκλησία της Υπαπαντής στην Καλαμάτα, υπάρχει ένα εκπληκτικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Άλλο να στο λένε, όμως, κι άλλο να το βλέπεις!
Με το που μπήκαμε στο χώρο του μουσείου νιώσαμε σαν να έχουμε φύγει μακριά από την πόλη, αισθανθήκαμε φιλοξενούμενοι στο βασίλειο των ζώων!
Ήρθαμε τετ α τετ, με το τζάμι της προθήκης μόνο ανάμεσά μας, με εκατοντάδες μικρά και μεγάλα ταριχευμένα πουλιά, άλλα πολύχρωμα, άλλα άγρια, άλλα σπάνια. Δεκάδες φίδια, χελώνες, σκαντζόχοιροι, αλεπούδες, τσακάλια, νυφίτσες, πεταλούδες, νυχτερίδες, μέχρι και μάτια καρχαρία! Θαλάσσιες χελώνες, όστρακα και πολλά, πολλά ακόμη εκθέματα, καθώς και έργα αρχαιοελληνικής τέχνης.
Αμέσως μας γεννήθηκε η απορία, γιατί η Πολιτεία δεν έχει σπεύσει να αξιοποιήσει αυτόν τον τόσο σημαντικό και εντυπωσιακό θησαυρό; Ιδίως για τα παιδιά, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσουν το ζωικό βασίλειο, να εκτιμήσουν την αξία της φύσης και να τη σεβαστούν.
Η Πολιτεία, λοιπόν, όφειλε να υποστηρίξει τον Γιώργο Φλέσσα, να του διαθέσει έναν κεντρικό χώρο για να προβάλλει την εκπληκτική συλλογή του στο ευρύ κοινό.
Όμως, όχι μόνο δεν έχει ασχοληθεί μαζί του, αλλά, αντίθετα, όπως τονίζει ο ίδιος, δεν εξασφαλίζει όρους ισονομίας για τη λειτουργία του καταστήματός του με τα τουριστικά είδη, από το οποίο εξαρτάται και η λειτουργία του μουσείου. Εξουθενωμένος πλέον ο Γιώργος Φλέσσας προαναγγέλλει το κλείσιμο του καταστήματός του, κατά συνέπεια και του μουσείου του!
Αν και πήγαμε απρόσκλητοι και απροειδοποίητα στο μαγαζί του, εκείνος μας καλοδέχτηκε και διέθεσε άπλετο χρόνο για να μας ξεναγήσει και να μας ενημερώσει.
Το ίδιο κάνει με όλους όμως. «Εδώ είναι όλοι ευπρόσδεκτοι. Και είναι χαρά μου όποιος έρχεται, για να ξανάρθει μετά και με τους φίλους του», μας είπε.
Το μουσείο το έφτιαξε ο πατέρας του Γιώργου Φλέσσα, Κωνσταντίνος, που ήταν επαγγελματίας ταριχευτής. Οι περισσότεροι Καλαματιανοί τον θυμούνται.
Ο Κωνσταντίνος Φλέσσας έμαθε την τέχνη της ταρίχευσης στη Συρία και την Αίγυπτο, όπου βρέθηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Δίπλα στον πατέρα του την έμαθε και ο Γιώργος Φλέσσας, ο οποίος, ωστόσο, δεν την εξάσκησε για να μη θέσει σε κίνδυνο την υγεία του. Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται για την ταρίχευση των ζώων μπορούν να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στην υγεία, σε περίπτωση ατυχήματος.
Όλα τα εκθέματα του μουσείου προέρχονται από τον πατέρα του Γιώργου Φλέσσα. Μάλιστα, ήταν υπερδιπλάσια, ωστόσο πολλά πωλήθηκαν σε άλλο μουσείο για να καλυφθούν οικονομικές ανάγκες, ενώ πολλά καταστράφηκαν και στους σεισμούς του 1986.
Πρώτο πρώτο ο κ. Φλέσσας μάς έδειξε τον τυφλίτη, ένα φίδι που, όπως μας είπε, υπάρχει μόνο στη Βοϊδοκοιλιά. Ο τυφλίτης, μας εξήγησε, έχει πολύ σκληρό δέρμα, γι’ αυτό και διατηρείται στην προθήκη, δηλαδή έξω από το δοχείο με τα ειδικά συντηρητικά υγρά. Αντίθετα, τα υπόλοιπα φίδια μουμιοποιούνται έξω από το υγρό αυτό. Δίπλα στον τυφλίτη υπάρχει η αλκυόνη, ένα πανέμορφο πουλάκι που έχει πάρει το όνομά του από τις αλκυονίδες ημέρες. Πιο δίπλα υπάρχει ένας εκπληκτικός τσαλαπετεινός, μετά μια χαλκοκουρούνα, ένας κούκος, ένας συκολόγος, μία κίσσα. Σε άλλες προθήκες θα δει κανείς άγρια πουλιά από τη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας, φλαμίνγκο, γερανούς, κύκνους, αγριόπαπιες.
Εκπληκτική είναι και η προθήκη με τα είδη από το ζωικό βασίλειο του Ταϋγέτου. Μια σκατζοχοιρίνα με τα σκατζοχοιράκια της, μια θηριώδης κουκουβάγια, αετοί, γεράκια, γυπαετοί, μπούφοι, η κεφαλή ενός αγριογούρουνου.
Ο πατέρας του Γιώργου Φλέσσα είχε φτιάξει και εντυπωσιακές αναπαραστάσεις, όπως ένα ταριχευμένο τσακάλι που τρώει ένα αρνί ή μια αλεπού που τρώει μία κότα!
Πουλιά υπάρχουν και σε άλλες προθήκες, πουλιά στις φωλιές τους, με τα μικρά τους. Εικόνες πραγματικά πανέμορφες.
Ο ταριχευτής Κωνσταντίνος Φλέσσας δε σκότωνε ζώα για να τα ταριχεύσει, αντίθετα αγαπούσε πάρα πολύ το ζωικό βασίλειο. Όλα αυτά τα εκθέματα, λοιπόν, τα έφτιαξε με ζώα που του πρόσφεραν κυνηγοί και αγρότες.
Το μουσείο αυτό, μας είπε ο Γιώργος Φλέσσας, το επισκέπτονται μαθητές σχολείων από την Αθήνα και άλλες περιοχές, αλλά όχι από την Καλαμάτα, καθώς και μεμονωμένοι άνθρωποι. Το έχουν επισκεφθεί και συνεργάτες του Μουσείου Γουλανδρή, που επίσης έχουν ενθουσιαστεί, γιατί η συγκεκριμένη συλλογή διαθέτει πολλά μικρά ζώα που δε διαθέτουν τα μεγάλα μουσεία.
Τον ρωτήσαμε με επίμονο τρόπο αν έχει επιδιώξει να έρθει σε συνεννόηση με τις τοπικές αρχές, προκειμένου αυτή η συλλογή να εκτίθεται σε μόνιμη βάση σε έναν κατάλληλο κεντρικό χώρο. Μας απάντησε: «Πριν από 20 χρόνια πήγαμε στον κ. Καντή, πρόεδρο τότε του Δημοτικού Συμβουλίου να συζητήσουμε για την αξιοποίηση του μουσείου. Μας έβαλε ως όρο να τους δωρίσουμε ό,τι είχαμε φτιάξει. Φυσικά, δε συμφωνήσαμε να δωρίσουμε το θησαυρό μας. Έπειτα προσδοκούσα από κάποιους ανθρώπους με μεγάλη οικονομική επιφάνεια, που πραγματικά έχουν βοηθήσει κόσμο, να με βοηθήσουν κι εμένα, ώστε προσφέρω αυτή τη συλλογή στην Καλαμάτα και τη Μεσσηνία. Δυστυχώς, όμως, κανείς δεν αγιάζει στον τόπο του. Εγώ θα ήθελα να βρεθεί κάποιος χρηματοδότης που να δώσει τη χαρά σε όλους τους Μεσσήνιους, σε όλους τους Έλληνες, να μπορούν να δουν αυτά τα εκθέματα».
Στον ίδιο χώρο, όμως, υπάρχουν και θαυμάσια ψηφιδωτά έργα. Ο ίδιος ο Γιώργος Φλέσσας ξεκίνησε να φτιάχνει ψηφιδωτά με μπουρμπουνάκια, χρυσομπουρμπουνάκια και λαμπρίτσες και μετά συνέχισε την τέχνη αυτή με θαλάσσια σαλιγκάρια. Όπως μας είπε, μάζευε θαλάσσια σαλιγκάρια για τα ψηφιδωτά του επί δέκα χρόνια περίπου, στην περιοχή από τη Μικρά Μαντίνεια μέχρι τις Κιτριές! Και με αυτά έφτιαξε τους πίνακες με τα δύο αγγεία τεράστιας αρχαιολογικής αξίας που βρίσκονται στο Μουσείο της Κνωσού. Το έναν πίνακα μάλιστα, το Καμαραϊκό Αγγείο, «η ίδια η Μελίνα Μερκούρη μού είπε να το στείλουμε στην Αμερική για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα. Αυτό έγινε μετά τους σεισμούς του 1986. Εμείς δεν το δώσαμε. Ο πατέρας μου είχε άλλες αντιλήψεις. Τότε με το σεισμό ήμασταν στις σκηνές, το σπίτι είχε πέσει, είχαμε πάθει τρομακτικές ζημιές, αλλού πατούσαμε και αλλού βρισκόμασταν, δεν είχαμε βλέψεις για τέτοια πράγματα, κοιτούσαμε να περισώσουμε ό,τι μπορούσαμε».
Σημειώνεται ότι στους σεισμούς η καταστροφή ήταν τεράστια. Περίπου τα 2/3 των δοχείων με ταριχευμένα είδη καταστράφηκαν, ενώ ακόμη υπάρχουν ταριχευμένα ζώα στα χαλάσματα του σπιτιού.
Δίπλα σε αυτό το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας ο Γιώργος Φλέσσας έχει φτιάξει κι ένα μικρό Λαογραφικό Μουσείο, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Παπαφλέσσας. Άλλωστε, οι Φλεσσαίοι είναι απόγονοι του φλογερού επαναστάτη. Έχει ενδιαφέρον μια ξενάγηση και σε αυτόν το χώρο.
Φύγαμε από το υπόγειο του καταστήματος ρίχνοντας μια τελευταία ματιά σε ένα ιδιαίτερο έκθεμα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας. Ένα αρνάκι, με ένα κεφάλι αλλά με δύο σώματα, αποτέλεσμα προφανώς κάποιας γενετικής ανωμαλίας. Μας είπε ο κ. Φλέσσας ότι το αρνάκι αυτό του το προσέφερε η ταβέρνα Κουκούτση, στα Γιαννιτσάνικα.
Τον αποχαιρετήσαμε λέγοντάς του ότι θα τον ξαναεπισκεφθούμε, με φίλους, για να δουν κι αυτοί το εκπληκτικό μουσείο του. Δεν ξέρουμε, όμως, αν θα προλάβουμε, γιατί πραγματικά εξαναγκάζεται να βάλει λουκέτο στο μαγαζί του και στο μουσείο του. Θα επιτρέψει η Καλαμάτα να χαθεί αυτός ο θησαυρός;