ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ

“10 φορές Πρωθυπουργός Ελλάδας”

Ο βασικός λόγος που αναρτήθηκε αυτή η ιστοσελίδα είναι η ανάδειξη της προσωπικότητας του Πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, και τα όσα σημαντικά πέτυχε τις 10 φορές που διετέλεσε πρωθυπουργός του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, μετά την επανάσταση του 1821,και θεωρείται ως ο σημαντικότερος παράγων εδραίωσης των δημοκρατικών θεσμών και μέρους της ανασυγκρότησής του.

www.alexandroskoumundouros.gr

΄Έρευνα : Μαίρη Κουμουνδούρου

Από το πορτραίτο του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου

Η οικογένεια του Αλ. Κουμουνδούρου καταδιωκόμενη μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, μαζί με άλλους Βυζαντινούς Ευγενείς και τιτλούχους, κατέφυγαν μέσω Ηπείρου στην Πελοπόννησο και τη Μάνη, όπως οι οικογένειες των Κοντόσταυλων, Φωκάδων, Χρυσοσπάθηδων, Κουμουνδούρων Στεφανόπουλων και  Σμπαρούνηδων. Κάποιοι απ’ αυτούς πήγαν στην Κ. Ιταλία.

1813(-15): Ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος γεννήθηκε στη Σέλιτσα της Μεσσηνιακής Μάνης, με μόνιμη κατοικία τον Πύργο της οικογενείας στην Γραμπελιά Αβίας. Ήταν γιος του Σπυρίδωνα – Γαλάνη Κουμουνδουράκη, (Έπαρχος Πύργου και στρατηγός στην Επανάσταση του΄21) συγγενής του Παναγιώτη Κουμουνδουράκη Μπέη της Μάνης (Βλ. Κάστρο Ζαρνάτας 1798-1803) που καθαιρέθηκε και κλείστηκε στις φυλακές της Κωνσταντινούπολης όπου και πέθανε.

Φοίτησε στο γυμνάσιο Ναυπλίου και σπούδασε νομικά στο νεοσύστατο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Γυρίζοντας από την Κρήτη άσκησε τη δικηγορία για μικρό διάστημα στο γραφείο του Θεοδ. Γρίβα  στην Καλαμάτα όπου το 1847 διορίστηκε αντιεισαγγελέας. Στην θέση αυτή δεν έμεινε πολύ παραιτήθηκε για να πολιτευτεί. Στο μεταξύ είχε παντρευτεί την Αικατερίνη κόρη του Κωσταντήμπεη Μαυρομιχάλη και είχε αποκτήσει το 1846 τον πρώτο του γιό Κωνσταντίνο που χρημάτισε Υποστράτηγος και το 1879 εκλέχθηκε πρώτη φορά βουλευτής επαρχίας Μεσσήνης.Επίσης απέκτησε και την κόρη του Μαρία, η οποία πέθανε μικρή. Μετά το θάνατο της γυναίκας του, έκανε δεύτερο γάμο με την Ευθυμία κόρη του Γ. Περρωτή (πολιτικού παράγοντα επαρχίας Μεσσήνης) οποία το 1858 του έδωσε τον δεύτερο γιό Σπυρίδωνα (χρημάτισε βουλευτής και Υπουργός Ναυτιλίας) και την κόρη του Όλγα. Ο γάμος αυτός τον βοήθησε πολύ στην πολιτική του σταδιοδρομία. .

Οι 5 κίνδυνοι της ζωής του

–1821: παιδί 6 ετών κινδύνευσε να αιχμαλωτιστεί από Αιγύπτιους του Ιμπραήμ.

–1841: 26 ετών, ως αρχηγός εθελοντικού σώματος Λακώνων με άλλους επιστήμονες και φοιτητές, βρέθηκε στην Κρήτη για να συμπολεμήσει σε ξεσηκωμό εναντίον των Τούρκων, μόλις από θαύμα γλύτωσε την αιχμαλωσία στη μάχη του Αποκορώνου.

–1863: Υπουργός οικονομικών στην Κυβέρνηση Μπενιζέλου Ρούφου, ο Αλ. Κουμουνδούρος συνελήφθη μαζί με τον Δημ. Καλλιφρονά, υπουργό εκκλησιαστικών και δημοσίας εκπαιδεύσεως από στασιαστές (του τάγματος που συνεργαζόταν με τον Βούλγαρη και τον επικηρυγμένο ληστή Κυριάκο, ζητώντας  τον κρατούμενο διοικητή τους)  δεν θα γλύτωνε την ζωή του εάν δεν γινόταν η ανταλλαγή.

–1864:Στις 29 Σεπτεμβρίου υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση του Κωνστ. Κανάρη, έγινε απόπειρα δολοφονίας από τον απόστρατο κρητικό Δημ. Νεράντζη μπροστά στην είσοδο της συνέλευσης και απέτυχε από θαύμα. (Ο Αρ. Βαλαωρίτης χαρακτήρισε το γεγονός ότι ήταν ή πολιτικά πρόσωπα σχεδίαζαν ομαδικές δολοφονίες αντιπάλων, με στόχο την αποσταθεροποίηση του πολιτικού σκηνικού σε περίοδο κρίσης ή μεμονωμένο γεγονός).

–1868: Προτάθηκε στον Γεώργιο τον Α΄ (από τον Πρωθ. Βούλγαρη) η δολοφονία του Αλ. Κουμουνδούρου, κατά ομολογία του διαδόχου, αφήνοντας άναυδο το βασιλιά, πράγμα το οποίο δεν δέχτηκε, σύμφωνα με γραπτό ντοκουμέντο.

Δραστικές «δομικές  μεταρρυθμίσεις» του Νεοσύστατου  Ελληνικού κράτους.

Βελτιώθηκαν οι βάσεις των πλείστων θεσμών: Δημοσίων υπαλλήλων, Παιδείας, την καταδίωξη της ληστείας, αναπτυξιακών έργων, εμπόριο συγκοινωνίες, ναυτιλία, στρατός, οικονομικής και εξωτερικής πολιτικής. Η διεύρυνση των συνόρων με την αναίμακτη προσάρτηση της Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου. Η σύμβαση της οποίας προέβλεπε παραχώρηση της Τουρκίας στην Ελλάδα 13.395 τ. χλμ. καλλιεργήσιμη γη, και 400.000 περίπου νέους κατοίκους κ.α., στην 30ντάχρονη πολιτική του ζωή, του ανήκουν. Σίγουρα η πάμφτωχη υλικά και πνευματικά Ελλάδα της εποχής αυτής δεν μπορούσε να παρέχει πολλά στους Έλληνες παρεκτός της Ελευθερίας τους. Παρ’ όλα αυτά ο Αλέξ. Κουμουνδούρος τόλμησε τιτάνιο αγώνα για την αξιοπρεπή εικόνα του Ελληνικού Έθνους, με την καταπολέμηση της πολιτικής αστάθειας και τις συχνές εξεγέρσεις των εξαθλιωμένων από τους άνισους αγώνες Έλληνες. Σε κάθε σε κάθε πολιτική του επιτυχία τον περίμεναν αβάσιμες συκοφαντίες που ποτέ δεν βρήκαν στόχο, οι καιροσκόποι που λυμαίνονταν την εξουσία σε κάθε ευκαιρία, ήταν έτοιμοι να σκορπίσουν τα ζιζάνια  της διχόνοιας και ανασφάλειας στο λαό. Η δύναμή του ήταν η ανιδιοτελής και αδιαπραγμάτευτη  αγάπη του για την Ελλάδα και την πολιτική.

Ημερομηνίες σταθμοί από την 30χρονη πολιτική καριέρα του Αλ. Κουμουνδούρου

–1853: εκλέγεται για πρώτη φορά βουλευτής Μεσσήνης.

-1855: εκλέγεται πρόεδρος της βουλής.

-1856:  (2 Ιουλίου) γίνεται πρώτη φορά υπουργός οικονομικών στην κυβέρνηση Δ. Βούλγαρη. Προσπάθησε να εφαρμόσει τις τρεις βασικές λειτουργίες της Πολιτικής του Άνταμ Σμίθ. 1)Την οργάνωση των ενόπλων δυνάμεων, 2)Κοινωνική πολιτική για την προστασία κοινωνικών ομάδων, 3)Κατασκευή δημοσίων έργων και υπηρεσιών με αντικείμενο την ιδιωτική επιχειρηματικότητα

27/10/1856: ως Υπουργός Οικονομικών ανέλαβε με νυχθημερόν προσπάθειες τον οικονομικό εξηχρονισμό της χώρας, (η εποχή αυτή είχε ως οικονομικό σύστημα  τον «Κοτζαμπασισμό» μια ιδιότυπη εξουσία με συνδετικό κρίκο  την δια της φοβίας προστασία των αδυνάτων και τον ραγιαδισμό). Κατέθεσε αυτή την περίοδο  περί τα 70νομοσχέδια που αφορούσαν:

-12/11/1857: Εκλέγεται πάλι Υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Αθαν. Μιαούλη. Στην θέση αυτή ρύθμισε τα τοκο-χρεολύσια του μεγάλου δανείου, της Ελλάδας προς τις προστάτιδες χώρες.

-1861-62: Με παρεμβολή του Πρωθυπουργού Δ. Βούλγαρη αποκλείστηκε από τις βουλευτικές  εκλογές.  Έβαλε την αξιόλογη περιουσία του ενέχυρο, απεκόμισε δάνειο 25.000 δραχμών  και μετέβη στο Παρίσι για να λάβει γνώση τα της Ευρωπαϊκής πολιτικής.

-1862: όταν επανήλθε στην Ελλάδα, βρήκε αναταράξεις με ποικίλα επαναστατικά κινήματα στρεφόμενα στην τελική ανάλυση κατά του Όθωνα. Ο Α. Κουμουνδούρος κατά την κοινή γνώμη, εντάχθηκε και αυτός  κατά της Βασιλείας στην τελευταία ημέρα της γενικής επανάστασης της 11^ης Οκτωβρίου 1862 όπου η Βασιλεία καταλύθηκε.

Μετά την αποχώρηση του Όθωνος: (α΄ οικουμενική κυβέρνηση)

Ο Αλ. Κουμουνδούρος ως υπουργός δικαιοσύνης, ασκούσε και νομοθετική εξουσία στην προσωρινή κυβέρνηση με πρόεδρο τον Δημ. Βούλγαρη, και την ισότιμη συμμετοχή του Κωνστ. Κανάρη και του Μπενιζέλου Ρούφου. Λειτούργησε τους θεσμούς του κράτους με έκδοση ψηφισμάτων και την εκτελεστική με θεσπίσματα. -Στις 21/1/1863 η προσωρινή κυβέρνηση παραιτήθηκε. 

-1863 Φεβρουαρίου: Μετά την πτώση της βασιλείας ορκίστηκε προσωρινή κυβέρνηση με τους: Δ. Βούλγαρη  Κων/νο Κανάρη  και Μπενιζέλο Ρούφο, στην οποία ο Α. Κουμουνδούρος  συμμετείχε ως Υπουργός Δικαιοσύνης.

(13/2/ 1863). Η Εθνοσυνέλευση ανέλαβε εκτελεστική εξουσία και ανέθεσε προσωρινά την πρωθυπουργία στον πρόεδρο της Βουλής Ζηνόβιο Βάλβη και 4 αντιπροέδρους, επιτροπή πολιτικών ανδρών στην οποία συμμετείχε και ο Αλ. Κουμουνδούρος.

-Η Εθνική συνέλευση (Πρόεδρος Ζ.Βάλβης και 4 αντιπρόεδροι), κήρυξε έκπτωτο τον Όθωνα και κατήργησε κάθε διαδοχή στον Ελληνικό θρόνο του ηγεμονικού οίκου της Βαυαρίας. Ακύρωσε το Γ΄ ψήφισμα της Συνέλευσης περί της αντιβασιλείας, κήρυξε χηρεύοντα τον Ελληνικό θρόνο και απαγόρευσε στους πρώην βασιλείς να κατέχουν ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα.

-17/6/1863: Νέα κυβέρνηση έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης υπό τον Μπενιζέλο Ρούφο με την εντολή να ασκήσει εξουσία έως την άφιξη του νέου βασιλιά. Ο Αλ. Κουμουνδούρος διατήρησε το Υπουργείο Οικονομικών. Η δημόσια τάξη κατά την αντιβασιλεία, σε όλη τη χώρα ήταν ανύπαρκτη. Στις 18/6/1863  με την προτροπή του Δημ. Βούλγαρη  μπήκαν στην Αθήνα ληστές και απαίτησαν να αναλάβει δικτατορικά την κυβέρνηση ο Δημ. Βούλγαρης. Δημιουργήθηκε εμφύλια σύρραξη με απολογισμό τραγικό! 200 νεκροί μεταξύ των οποίων και ο μικρότερος γιός του ηρωικού πυρπολητή Κανάρη. Μοναδική ελπίδα η έλευση του βασιλιά. ο Αλ. Κουμουνδούρος έδωσε μάχη για σταθερή πολιτική. Και ύστερα από παράκληση της κυβέρνησης συγκεντρώθηκαν σε κεντρική πλατεία όπου λαός και στρατός , ορκίστηκαν να διαφυλάξουν την ενότητα. Έκτοτε ονομάστηκε «Πλατεία Ομονοίας).

–18/3/1863: Η Β΄ Εθνοσυνέλευση ανακήρυξε τον Γεώργιο τον Α΄ Βασιλιά της Ελλάδος, μετά 7 μήνες ήρθε στην Ελλάδα με προαπαιτούμενα. (την παραχώρηση των Ιωνίων νήσων) κ.α. Ορκίστηκε στις 19/10/1863 από την Εθνοσυνέλευση ως ενήλικας 18 ετών.

-1864: το Σύνταγμα της Ελλάδας

Οι αποκρυσταλλωμένες σκέψεις και προτάσεις του Αλ. Κουμουνδούρου για τη σαφή διάκριση των εξουσιών, τη βασιλική δικαιοδοσία και τον τρόπο άσκησης της Νομοθετικής, Εκτελεστικής και Δικαστικής εξουσίας, υιοθετήθηκαν από τους πληρεξούσιους της  Β΄ Εθνοσυνέλευσης και περιελήφθησαν στο Σύνταγμα του 1864, το οποίο επικυρώθηκε δια της υπογραφής του Βασιλιά  Γεώργιου του Α΄ (17/10/1864).

–Ο Αλ. Κουμουνδούρος,  Αναθεώρησε τις διατάξεις του Ποινικού Νόμου για τα πολιτικά εγκλήματα. Διόρθωσε το σωφρονιστικό σύστημα, τον Εμπορικό Νόμο, έλαβε μέτρα για τις τράπεζες, τα επιτόκια, τη ναυτική πίστη και τον πτωχευτικό κώδικα, στην κατεύθυνση του δικαστικού συμβιβασμού. Περιέχεται στο περίφημο άρθρο 99 του σημερινού (2015) Πτωχευτικού κώδικα.

Περιόρισε τον αριθμό των δικών και αύξησε το προσωπικό των δικαστηρίων. Η ταχεία απονομή της δικαιοσύνης συνεπάγεται εξοικονόμηση πόρων…σε πραγματικό χρόνο.

-2/3/1865: Α΄ φορά Πρωθυπουργός. Ο βασιλιάς αιφνιδίασε με την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Αλ. Κουμουνδούρο.

Η εκλογή του Αλ. Κουμουνδούρου παμψηφεί ως προέδρου της Βουλής επέβαλε την άτυπη θέσπιση της δεδηλωμένης βούλησης του κοινοβουλίου, πράξη δημοκρατικής νομιμότητας και εντολή σχηματισμού κυβέρνησης!

-13/4/1865: α΄ πρώτη φορά οργάνωσε τις πρώτες ελεύθερες εκλογές, πράγμα το οποίο και πέτυχε.

-24/9/1865: Σε λόγο του στη βουλή ανέφερε στους προκατόχους του: «Δεν δύνασθε να ταχτοποιήσετε τας υποθέσεις σας, να κανονίσετε τα χρέη σας, να αναγείρετε πίστην, να ανοίξετε τα χρηματιστήρια και να ελκύσετε κεφάλαια»… Έχομεν την ιστορίαν του τόπου μας προ ημών: «Δεν θα σας επιτρέψω να αφήσετε το κράτος να παραλύσει!».

Πριν από την κρίσιμη ψηφοφορία της Βουλής (24-9-1865) είχε καταθέσει  νομοσχέδια που κάλυπταν το συνολικό Κυβερνητικό πρόγραμμα όπως είχε εκφωνηθεί στο λόγο του βασιλιά στην εναρκτήρια συνεδρίαση της Βουλής.

–1866: Εξεράγη η κρητική επανάσταση, (το πρώτο σοβαρό επεισόδιο κατά τη Βασιλεία του Γεωργίου του Α΄) λόγω των Τουρκικών καταπιέσεων και δημεύσεων των Ελληνικών περιουσιών..Ο βασιλιάς αναγκάστηκε να αναθέσει τον σχηματισμό Κυβέρνησης στον Αλ. Κουμουνδούρο, ο οποίος προσέλαβε για Υπουργό εξωτερικών τον Χ. Τρικούπη (1^η φορά Υπουργός). Η κυβέρνηση τάχθηκε υπέρ του αγώνα κατά των Τούρκων και προέβη σε πολεμικές  προπαρασκευές σε ξηρά και θάλασσα συνήψε δε και συνθήκη συμμαχίας μετά της Σερβίας (συνθ.VOESLAU). Η συνθήκη αυτή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.

 –1867/Οκτώβριο,  έγινε ο γάμος του βασιλέως Γεωργίου μετά της Ρωσίδος  πριγκίπισσας  Όλγας κόρης του μεγ. Δούκα και περιέπλεξε τις εξελίξεις. Ο Βασιλιάς Γεώργιος υπακούων στις  Αγγλικές εντολές  απέσυρε την εμπιστοσύνη  από τον Κουμουνδούρο. Δημιουργήθηκε υπηρεσιακή  κυβέρνηση. υπό τον πρόεδρο Αρείου Πάγου Μωραϊτίνη.

Στις20/12/1867 ανέθεσε σχηματισμό κυβέρνησης στον Δ. Βούλγαρη, ο οποίος διέλυσε τη Βουλή, ενώ είχε ήδη  ψηφίσει το πολεμικό πρόγραμμα της κυβέρνησης Κουμουνδούρου!

Στις αρχές του 1868 έγιναν εκλογές μέσα  σε κλίμα ανωμαλίας, κομματικού οργίου βίας  και νοθείας κατά τον προσφιλή τρόπο του Βούλγαρη. Ο Αλ. Κουμουνδούρος αποκλείστηκε…(21/6/1868:γεννήθηκε ο διάδοχος του θρόνου Κωνσταντίνος)

–1870-1871: ο Αλ. Κουμουνδούρος κατά την πρωθυπουργική περίοδο 3/12/1870 – 28/10/1871 κατέθεσε στη βουλή τα κάτωθι σημαντικά νομοσχέδια:

-Περί διανομής και διαθέσεως της εθνικής και εκκλησιαστικής γης.

–Περί μη μεταθέσεως του διδακτικού προσωπικού κατά την διάρκεια του σχολικού έτους.

-Περί αυξήσεως και τροποποιήσεως των πόρων του ταμείου πολιτικών συντάξεων.

-Περί των εμφυτεύσεων επί εθνικών επισκοπικών γαιών ή ανηκουσών σε διαλυομένας μονάς.

-Στις 26/2/1871 ο Υπ .Οικονομικών Σωτηρόπουλος, κυβέρνησης Α. Κουμουνδούρου, κατέθεσε Σχέδιο Νόμου «Περί αποξηράνσεως λιμνών, ελών και τελμάτων, διευθέτησης πλημμυρών». Με αυτό το πρωτοποριακό νομοσχέδιο, αποξηράνθηκαν εδάφη χωρίς κρατική επιβάρυνση, οι εργολάβοι γίνονταν δικαιούχοι σε:

–Δικαίωμα ιδιοκτησίας έως των μισό των αποξηραμένων εδαφών.

–Επικαρπία της υπολοίπου εκτάσεως έως 40 χρόνια.

–Απαλλαγή του έγγειου φόρου επί 5ετία από τν εκτέλεση της αποξήρανσης από δικαιούχους αγρότες.  

–Στις 27/2/1871Ψηφίστηκε το νομοσχέδιο «περί καταδιώξεως της ληστείας» στις παραμεθορίους συνεργάστηκε με τούρκικα τάγματα που είχαν κοινό πρόβλημα και έγινε νόμος του κράτους.

–25-3-1871: Η αγροτική πολιτική του 1871: Στο σημαντικό νομοσχέδιο ζητήθηκε επίσπευση με συντριπτική πλειοψηφία, ψηφίστηκε με το νόμο ΥΛΑ, Το Ρωμαϊκό δίκαιο υπερίσχυσε του Οθωμανικού, απαγόρευε την απώλεια της γης του δημοσίου και αναγνώρισε το δικαίωμα της χρησικτησίας.

-Εκδόθηκαν 375 χιλ. παραχωρητήρια με τα οποία δόθηκε έκταση 2.065.000 εκατ. στρέμματα  γης σε γεωργούς, επί συνόλου 16.000.000 εκατ. στρεμμάτων Εθνικής γης (που ολοκληρώθηκαν την περίοδο 1871-1911).

-Η εκτεταμένη κατάτμηση των Εθνικών γαιών και η διανομή χωρίς δημοπρασία σε Έλληνες αγρότες, στην πράξη: έφραξε τον δρόμο στην ανάπτυξη του αγροτικού καπιταλισμού.

– Οδήγησε με τον εξηχρονισμό των συγκοινωνιών, στην ανάπτυξη κερδοφόρων καλλιεργειών με προϊόντα εξαγωγικού προσανατολισμού, όπως: σύκα, σταφίδα, καπνό, κρασί κ.α

–Βελτιώθηκε έτσι η οικονομική επιφάνεια των αγροτών, μέσω του αγροτικού εισοδήματος.

–Το κράτος εξασφάλισε έσοδα από την διανομή, και τις εξαγωγές προϊόντων,

– Παράπλευρα οφέλη: ανάπτυξη μέσων μεταφοράς, μεταφορείς, σύσφιξη κοινωνικών και εμπορικών σχέσεων, κοινωνική επιφάνεια  (πολιτισμικό γίγνεσθαι).

–Ψήφισε  νομοσχέδιο για τους κακοπληρωτές, που προέβλεπε:  να μην λαμβάνουν στο μέλλον  θέσεις στο δημόσιο!

-Στις 5/5/1871: η Κυβέρνηση Κουμουνδούρου κατέθεσε νομοσχέδιο «Περί εγκρίσεως της προς διώρυξιν του ισθμού της Κορίνθου συμβάσεως» 

–11/5/1871: δήλωσε ότι η παρούσα κυβέρνηση δεν συνήψε ουδέν δάνειο και έζησε με τα έσοδα του ετήσιου προϋπολογισμού, πράγμα πρωτοφανές για τα πολιτικά δεδομένα. Στην βουλή κατατέθηκαν 81 νομοσχέδια και με τις κατατεθείσες προτάσεις των Βουλευτών, ψηφίστηκαν 78 νόμοι του κράτους!

–23/5/1871: Δέσμευση του 1865 κατασκευή Εθνικής οδού από Θουρίας επαρχίας Καλαμών, Μεγαλόπολης, Μεσσήνης. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε κατά προτίμηση 24 Μαϊου1871, την ίδια μέρα ψηφίστηκε η κατασκευή Εθνικής οδού Τρίπολης Σπάρτης.  Στόχος οι θαλάσσιες και σιδηροδρομικές συγκοινωνίες.

–27/1/1873:  Η κατά μέτωπο συκοφαντική δυσφήμιση των αντιπάλων του Αλ. Κουμουνδούρου είχε περάσει κάθε όριο. Οι αντίπαλοι του Αλ. Κουμουνδούρου φρόντισαν μεθοδικά να μην εκλεγεί βουλευτής.

–17/4/1874: Η σημαντικότερη μέρα της μακράς πολιτικής σταδιοδρομίας του Αλ. Κουμουνδούρου κατεγράφη ότι είναι ο πρώτος που έθεσε την εθνική συνείδηση απέναντι στο στέμμα!  Σε υπόμνημά του προς τον βασιλέα αλλά και σε προσωπική συνάντηση ο Αλ. Κουμουνδούρος έθεσε ευθέως το θέμα της παρέμβασης του Βασιλιά στα δρώμενα της βουλής με σύμπλευση ιδιωτικών πολιτικών συμφερόντων, διαλύοντας τη βουλή κατά βούληση. Ορίζονται δε ευνοούμενοι ως όργ. διοίκησης στις επαρχίες,.. δημιουργείται πολυδιάσπαση των κομμάτων και αποπροσανατολισμός των πολιτών, με αποτέλεσμα να υποτάσσεται η διοίκηση στην πολιτική.

Το παλάτι ανησύχησε και έδωσε αρνητική απάντηση και ο Αλ. Κουμουνδούρος έφυγε χωρίς το χαρτοφυλάκιο αλλά φορτωμένος με εθνικό μεγαλείο.

Στις  27/4/1874εφημ. «Εθνικό πνεύμα» δημοσίευσε ολόκληρο το υπόμνημα του Αλ. Κουμουνδούρου και μεταξύ άλλων έγραψε ότι «αυτός είναι ο της δεδηλωμένης πατήρ». Η πιστή εφαρμογή των κοινοβουλευτικών αρχών ήταν αδιαπραγμάτευτη γι αυτόν.

–28/11/1874: Για την λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, αναφέρθηκε στην κακή οικονομική κατάσταση της χώρας και αποκάλυψε ότι η αντιμετώπιση του οικονομικού συστήματος εναπόκειται στον πατριωτισμό των Ελληνικών κυβερνήσεων. Τα δάνεια είπε στους έκπληκτους βουλευτές επηρεάζουν την Εθνική ανεξαρτησία της χώρας και την θέτουν υπό κηδεμονία. Έκανε έκλυση για την ρύθμιση των δανείων, διότι η Ελλάς εξαρτάται από την καλή θέληση των φιλικών δυνάμεων. Δεν πρέπει να εξασθενίσει η πίστη των ευεργετών γιατί έτσι δεσμεύεται για πολλά χρόνια η ελευθερία των επιλογών (ΔΝΤ!), με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό της κοινωνικής βελτίωσης και προόδου της χώρας!

-1875: Στο τέλος Οκτωβρίου, κατέθεσε το μοναδικό άρθρο «Περί ακυρώσεως των νόθων νόμων»

-23/3/1875: Ο Αλ. Κουμουνδούρος κάλεσε τους πολιτικούς αρχηγούς στην οικία του Θεόδ. Γκίκα και συνέταξαν έγγραφο των βουλευτών της αντιπολίτευσης προς τους εκλογείς. Καταγγέλλουν την καταπάτηση του άρθρου 56 του συντάγματος για αντιποίηση της κοινοβουλευτικής εξουσίας υπερισχύουσα πλέον η βία και η νοθεία. Στις 21/10/1875 με υπογραφή όλου του υπουργικού συμβουλίου κήρυξε χωρίς νομοθετικό κύρος, συνολικά 31 Νόμους που είχαν ψηφιστεί κατά παράβαση του άρθρου 56 του συντάγματος…

Η Αντιβασιλεία

-1876: Όταν ο βασιλιάς Γεώργιος αποδήμησε οικογενειακώς για αρκετό χρονικό διάστημα στην Ευρώπη, έτσι ουσιαστικά και τυπικά την ανάληψη της Αντιβασιλείας ανέλαβε το υπουργικό συμβούλιο και  θεσμικά ο Πρωθυπουργός της χώρας Αλ. Κουμουνδούρος. Η πρώτη δημόσια εμφάνιση του Αλ. Κουμουνδούρου ως Αντιβασιλέας ήταν στα Θυρανοίξια του Ιερού Ναού του Προφήτη Ηλεία στην Καστέλα Πειραιώς στις 18/4/1876. Ο Ναός ανεγέρθηκε με δωρεά του Γεωργίου Περρωτή πεθερού του Αλ. Κουμουνδούρου.

Οι βασιλείς μετά 6μηνη απουσία στο εξωτερικό επέστρεψαν στην Ελλάδα και έτυχαν θριαμβευτικής υποδοχής από το λαό. Μετά 10 ημέρες ο βασιλιάς απένεμε στον Αλ. Κουμουνδούρο τον Μεγαλόσταυρο της Ελλάδας, διότι κατά τη διάρκεια της απουσίας του  ο Αλ. Κουμουνδούρος ως Πρόεδρος της Αντιβασιλείας, δεν δημιούργησε κανένα πρόβλημα στον θρόνο.

-1876: Αρχαιολογία Ερρίκος Σλήμαν: Ο Αλ. Κουμουνδούρος ενίσχυσε ηθικά και υλικά να προχωρήσουν οι ανασκαφές  στις Μυκήνες και συνεχίστηκαν στα 2 επόμενα χρόνια με την αποκάλυψη της οδού που οδήγησε στον Θησαυρό του Ατρέως.

-1877ψηφίστηκε ο νόμος «περί ευθύνης υπουργών» και παραπεύθηκε δικαστικώς  η κυβέρνηση του Δ. Βούλγαρη. (πρώτη φορά δικάζεται σχεδόν όλη η κυβέρνηση).

-20/6/1881 Επεγράφη η σύμβαση για την οροθέτησης της γραμμής της Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου, στην Κωνσταντινούπολη, μεταξύ του Μ. Βεζίρη Μαχμούτ Σερβέρ Πασά και του Έλληνα πρεσβευτή Ανδρέα Κουντουριώτη. Η σύμβαση προέβλεπε παραχώρηση στην Ελλάδα 13.395 τ. χλμ. και 400.000 περίπου νέους κατοίκους.     

Κορνήλιος  Καστοριάδης για τον Αλ. Κουμουνδούρο.

Κατά τον πολυγραφότατο Νέο- Έλληνα φιλόσοφο, Κορνήλιο Καστοριάδη που μελέτησε την πολιτική των μετα-επαναστατικών χρόνων και όχι μόνο, είναι ότι οι τρεις πρωθυπουργοί  που προσπάθησαν να εφαρμόσουν πραγματική δημοκρατία στην μετά-επαναστατική Ελλάδα είναι: Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, ο Χαρίλαος Τρικούπης και Ελευθέριος Βενιζέλος…..

Αποσπάσματα που έγραψε ο τύπος για τον Αλέξανδρο Κουμουνδούρο

Ο Δημ. Βικέλας (λόγιος και σύγχρονος της εποχής του,) γράφει: ήταν απλός στη ζωή και πολιτική παρουσία. Αντιθέτως η δημοσία δράσις του ήταν έντονη και πολυτάραχη!

Ο σατυρικός ποιητής Γ. Σουρής εκδότης και συντάχτης της σατιρικής εφημερίδας «ο Ρωμιός» με εύπεπτο ύφος και ανώδυνη σάτιρα   έγραψε :

«Αν ήτο λίγο πιο κακός, αν πάντα δεν ωμίλει

 και εις εχθρούς και φίλους του με όψι γελαστή,

 αν τούλειπε και μια φορά το γέλιο από τα χείλη

 κι αν κάπου – κάπου έμενε η στέγη του κλειστή,

 ώ πιο πολύ θα τούκαιε το Έθνος το λιβάνι

 κι η δόξα θαλερώτερο θα τούπλεκε σεφάνι»

Το τέλος του Αλ. Κουμουνδούρου

Η λαοθάλασσα που τίμησε την σορό του Αλ. Κουμουνδούρου στην τελευταία του κατοικία ήταν μια ακόμη επιβράβευση του μεγάλου αυτού ανδρός που λάμπρυνε την πολιτική ζωή της πατρίδας του.

Τον συνόδευαν 7 Μεγαλόσταυροι και  2 Μεγάλοι  Αστέρες  σε βελούδινα προσκεφάλια, που του είχαν απονεμηθεί κατά την 30κονταετή πολιτική του καριέρα. Διακρίνονταν: Ο Ελληνικός μεγαλόσταυρος, ο Μεγαλόσταυρος Ντάνεμπρουκ της Δανίας,ο Μεγαλόσταυρος του Λεοπόλδου του Βελγίου, ο

Μεγαλόσταυρος των Αγίου Πατρικίου και Λαζάρου της Ιταλίας, ο Μεγαλόσταυρος του Καρόλου του Γ΄ της Ισπανίας, ο Μεγαλόσταυρος της Αγίας Άννας της Ρωσίας, η μεγάλη ταινία Ζεμιδιέ της Τουρκίας και η μεγάλη ταινία ΝισάνΙφτιχάρ της Τύνιδος.

-Η ανιδιοτέλεια του Αλ. Κουμουνδούρου: Το 1871 ζήτησε κατά το διπλωματικό έθιμο τη γνώμη τις Τουρκικής κυβέρνησης, να διοριστεί ο Χ. Τρικούπης πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, αλλά η Πύλη αρνήθηκε. Ο Α.Κ. δέχτηκε στην οικία του τον πρεσβευτή της Τουρκίας Φωτιάδη, λόγω ασθενείας, που του ανήγγειλε την άρνηση της Πύλης. Αλ. Κουμουνδούρος απάντησε μετά πικρίας: Λυπούμαι διότι το Δοβλέτι φέρεται κατ’ αυτόν τον τρόπο προς τους ανθρώπους του τόπου όπως ο Χ. Τρικούπης. ο οποίος αύριο θα γίνει Πρωθυπουργός….

-Ο άνθρωπος Α.Κ: Ο Αλ. Κουμουνδούρος κάποια μέρα βγήκε με τον κ. Κατριβάνο βουλευτή και συνεργάτη του για μία σύντομη βόλτα και ως συνήθως έξω από το σπίτι του τον περίμεναν αρκετοί άνθρωποι για κάποια βοήθεια. τους είπε: λοιπούμαι αλλά δεν εγκρίθηκε το κοντύλι για την πρόνοια και δεν είχε χρήματα να τους δώσει. Προχώρησε λίγο, γύρισε φώναξε τον γραμματέα του και του υπέγραψε μια απόδειξη προς τον λογιστή των μισθολογικών πληρωμών. Συνέχισε την συνήθη βόλτα του  στην οδό Πατησίων προς Φιλαδέλφεια, στην μέση της διαδρομής είπε στον κ. Κατριβάνο: γυρίζουμε πίσω, οι άνθρωπο αυτοί έχουν άμεση ανάγκη και προηγούνται της δικής μου βόλτας. Γύρισαν πίσω και τον περίμενε  ο γραμματέας του με έναν φάκελο γεμάτο μικρά νομίσματα  του μισθού του, που τα μοίρασε αναλόγως στους απόρους. Όταν τον ρώτησε ο κ. Κατριβάνος πως θα περάσει η οικογένειά του, είπε: Η Ευθυμία  θα βρει τρόπο να κουμαντάρει το νοικοκυριό της!

Σημειωτέον η πόρτα του ήταν πάντα ανοιχτή και δεν είχε σωματοφυλακή!

Τι είπαν για τον Αλ. Κουμουνδούρο (ορισμ. αποσπάσματα)  

Χαρ. Τρικούπης: Η απώλειά του από την πολιτική σκηνή …εθνική συμφορά. Το όνομά του εθνικό κεφάλαιο πέρα των συνόρων του κράτους. Η Μάνη, η Μεσσηνία  και πάσα η Ελλάς υπερηφανεύεται γι αυτόν, η δε Εθνική ιστορία  τον έχει κατατάξει στο πάνθεο των προμάχων του Έθνους μας….

Παναγ. Πηγαδιώτης Μεσσήνιος ποιητής και συγγραφέας:

Καημένη Μάνη πέθανε το ακριβό παιδί σου

Κλαίγε τα στήθια χτύπαγε, στα μαύρα δόλια, ντύσου

Και μοιρολόγια  θλιβερά  για το ακριβό σου ψάλε

Κι ένα κλωνάρι από μυρτιά στο μνήμα Μάνη βάλε

Ο Κουμουνδούρος πέθανε και ορφανή σ΄ αφήνει

Καημένη Μάνη τέτοιος γιός θ΄ αργήσει για να γίνει.

Ο Ευρωπαϊκός τύπος περί Αλ. Κουμουνδούρου

–Η «Γενική Εφημερίς» της Βιέννης: Ο Αλ. Κουμουνδούρος ως προς την πολιτικήν ικανότητα την δύναμη του χαρακτήρος και την μετριοπάθεια η οποία είναι το αληθές γνώρισμα του τελείου πολιτικού ανδρός, ουδένα είχε εφάμιλλον η Ελλάδα, ο δε θάνατός του είναι απώλεια ανεπανόρθωτος!..

–Η «Γερμανική εφημερίς» έγραψε: Απέθανε εις των επισημοτάτων και αρίστων πολιτικών της Ελλάδος, προς αυτόν και μόνον οφείλει το νεαρόν Βασίλειον την προσάρτησιν της Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου. Μετά πανουργίας υπερασπίστηκε να προβιβάσει τα συμφέροντα της Ελληνικής Εθνότητος….Το όνομα του Κουμουνδούρου είναι συνδεδεμένο με την δευτέραν ανάστασιν της Ελλάδος.. Από αφανής δικηγόρος έγινε Πρωθυπουργός και έγραψε το όνομα του, με ανεξίτηλα γράμματα στην Ιστορία της Ελλάδος. Δικαίως τον θρηνούν άπαντες οι Έλληνες.

–Αυστριακή Εφημερίς: αναφέρει ότι ο Κουμουνδούρος υπήρξε μέγας αγωνιστής, με διορατικότητα και εντιμότητα, σταθερές πολιτικές θέσεις, αντιμετώπισε   κρίσιμες  στιγμές, με επίγνωση των σοβαρών κινδύνων, επέτυχε την οργάνωση των πολιτικών αξιών και την σωτηρία του Ελληνικού κράτους…

Το όνειρο του Αλ. Κουμουνδούρου:

 Η ένωση της Ελλάδας με την Κρήτη. Σε κάθε κατάλληλο χρόνο προωθούσε ενέργειες για τον διακαή πόθο του αυτόν της ένωσης της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα.

1897/25/Ιανουαρ. Η Κρήτη επικυρώνει ψήφισμα που κηρύσσει την ένωση της με την Ελλάδα…

Εικ.1: Ο Πύργος και η προτομή του Αλ.  Κουμουνδούρου στην Γαρμπελιά Κάμπου Δ. Δ. Μάνης…

Εικ 2: To όνειρο του Αλ. Κουμουνδούρου: Η Ελεύθερη Κρήτη! Φεύγουν οι τελευταίοι Τούρκοι από την Κρήτη με πλοία συμμαχικών Δυνάμεων (σχόλιο: και με Ευρωπαϊκού τύπου στρατιωτικές στολές!)

Εικόνες από την ιδιωτική  και πολιτική ζωή του Αλ. Κουμουνδούρου

Αποκαλυπτήρια της προτομής του Αλ. Κουμουνδούρου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας,  Προκόπη Παυλόπουλο, υπό την αιγίδα του Δήμου Καλαμάτας. (3/9/2016)

Την προτομή φιλοτέχνησε ο γλύπτης Κωνσταντίνος Δούσης

Εικ.3) Η υπογραφή του Αλ. Κουμουνδούρου. από το περιοδικό «ΕΚΦΡΑΣΗ» φίλοι μουσικής «ΑΡΜΟΜΙΑ»(του Γρηγορ. Κριμπά)

Εικ.4-5) Σχόλιο από την σατυρική απάντηση του Αλ. Κουμουνδούρου στις μεγαλ. δυνάμεις παραχώρησης της Θεσσαλίας: (Θέμος  Άννινος στον «ΑΣΜΟΔΑΙΟ»).

4.  5.

17/9/1880 σατυρική εφημερίδα «Αριστοφάνης»:

αναφέρει αναλυτικά την αναγγελία για τον μηχανισμό με τον οποίο ο Χ. Τρικούπης θα επετύγχανε την εγκαθίδρυση των πολιτικών αρχών. Κατά πρώτον: θα καταλάβωμεν την Πρέβεζαν και τον Βόλο και αφού εγκαταστήσουμε τους Νομάρχες μας, επάρχους, εφόρους, υγειονομοτελωνοφύλακες, κλητήρες, δικαστικούς, αστυνόμους, Δημάρχους, ειρηνοδίκες, πταισματοδίκες, δασονόμους, τελώνες και συκοφάντες και εισπράξουμε τους πρώτους φόρους, ως απαρχή των κόπων μας και διορίσουμε εισπράκτορες, ταμίες, (συν άλλων 17 επαγγελμάτων και αξιωμάτων) θα ξεκινήσουμε με το ραχάτι μας να καταλάβουμε τον Δομοκό, και απαριθμεί στο ίδιο πνεύμα για όλες τις υπόλοιπες υπό προσάρτηση επαρχίες. Στην τελευταία περίοδο της πρωθυπουργίας του  Χ. Τρικούπη (1893-1895)η Ελλάδα πτώχευσε και σταμάτησε μονομερώς να αποπληρώνει δάνεια που είχε  από το εξωτερικό. Με το γνωστό: Αλλά «Δυστυχώς επτωχεύσαμε».

Εικ.6) Η τελευταία αναμέτρηση των δύο πολιτικών

^{7) Οι προσυμφωνημένες διαπραγματεύσεις  συμμάχων(και ισάξιων συνεργατών)Ευρώπης –Τουρκίας για την τύχη της Ελλάδας.}

 8 ) Ο ρόλος της   διπλωματίας στην Ευρώπη, από το 1821 μέχρι σήμερα.. (Εικ 8) εφημ. ΄Αστυ 12.1.1886

ΠΗΓΕΣ:

-«Σπουδή του βίου και της πολιτείας του Αλ. Κουμουνδούρου (1815-1883)»

Παναγής Κουμάντος  (2015).

-«Περί γέλωτος  βασίλειον» Σατιρικές εφημερίδες  και το Εθνικό ζήτημα (1875-1886)

Λίνα Λούβη: Επίκουρος καθηγήτρια Νεότερης Ιστορίας στο Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο Θράκης.

-ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ  ΚΟΥΜΟΥΝΔΟΥΡΟΣ: ΕΝΑΣ ΜΕΓΑΛΟΣ  ΕΛΛΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ (ΕΜΜΑΝ. Γ. ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ  καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών)

– Περιοδικό «ΕΚΦΡΑΣΗ»Γρ. Κριμπάς -φίλοι της μουσικής «ΑΡΜΟΝΙΑ».

-«Αλ.  Κουμουνδούρος – Σχόλια για μια βιογραφία». Αρχείο προσωπογραφιών Κ.Ν.Ε.-Ε.Ι.Ε. και Α.Ν. Nicolas, Ελλάδα εικονογρ. (Βιβλιοθ. Του Ε.Ι.Ε.).

-elskiadas@dimokratianews.gr– α΄οικουμενικήκυβερνηση στην Ελλάδα

-«ΕΛΛΗΝ  ΠΟΛΙΤΗΣ» – Αναγνωστικό της  τηςΔ΄τάξ. Δημοτικού σχολείου: του Θεόδωρου Αποστολόπουλου (1902).

-«ΟΙ ΜΑΝΙΑΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΡΣΙΚΗΣ» ιστορική εργασία του Επαμ. Βρανόπουλου Αρ. Ιστορίας – Αρχαιολογίας που αναδημοσιεύτηκε στο Περιοδικό «ΤΟΤΕ». (Στοιχεία καταγωγής του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου. ΟΙΤΥΛΟ).

– Δημοσιεύσεις από τοπικές και Αθηναϊκές Εφημερίδες.

-Έρευνα Αρχείο: Μαίρη Κουμουνδούρου 

-Επιμέλεια κειμένου: Θεοδώρα Μαγκαφά  Πτυχιούχος: «Πολιτικών και Νομικών Σπουδών». «Παιδαγωγικών    Επιστημών». Διδακτ: «Δημόσιο και Διεθνές Δίκαιο στη Χάγη».