Το θέατρο ως ένας τρόπος ψυχικής ανάτασης και πνευματικής εξέλιξης
Η θεατρική ομάδα «ΩΚΥΤΟΠΟΝ» συστάθηκε στην Καλαμάτα το 2003 από μέλη της θεατρικής ομάδας του Μορφωτικού Συλλόγου Μεσσηνίας και μέλη του Συλλόγου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Ο τότε πρόεδρος δασκάλων και νηπιαγωγών, Κώστας Σαραβελάκης και ο πρόεδρος του Μορφωτικού, Πέτρος Στεφανέας, συνέβαλαν τα μέγιστα για τη δημιουργία της. Σήμερα αποτελείται από επαγγελματίες και ερασιτέχνες ηθοποιούς και βρίσκεται υπό τη σκέπη του Μορφωτικού Συλλόγου. Εδώ συνδυάζουμε την εμπειρία με τον πειραματισμό και σκοπός μας είναι μια νέα θεατρική παιδεία με καινούργιες προτάσεις, με έναν πιο ολοκληρωμένο καλλιτεχνικό και γνωσιακό ορίζοντα. Δύο κύρια χαρακτηριστικά που δημιουργήθηκαν μέσα από την εξέλιξη της ομάδας είναι η συνεργασία με επαγγελματίες ηθοποιούς, που πλαισιώνουν ενισχυτικά τους ερασιτέχνες, και η παρουσίαση θεατρικών έργων νέων συγγραφέων που δεν έχουν παιχτεί ποτέ στην Ελλάδα. Τα έργα αυτά ανεβαίνουν πρώτα στην Καλαμάτα και έπειτα σε Αθήνα και άλλες πόλεις. Τα έργα που ανεβάζουμε σκηνοθετεί ο ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης Βασίλης Φλώρος, ενώ σε κάποια απ’ αυτά έχει συμπράξει σκηνοθετικά και η ηθοποιός και δασκάλα Χρυσάνθη Μαυράκη. Τη μουσική των παραστάσεων επιμελείται ο δάσκαλος και μουσικός, Παναγιώτης Σταθέας. Τα σκηνικά και τα κοστούμια αναλαμβάνει η ομάδα «Ωκύτοπον», σε συνεργασία με εκλεκτούς ανθρώπους του χώρου, που προσφέρουν αφιλοκερδώς τη βοήθειά τους.Ιδρυτικά μέλη της θεατρικής μας ομάδας είναι οι: Κώστας Σαραβελάκης (δάσκαλος), Πέτρος Στεφανέας (πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Μεσσηνίας), Φώτης Φωτόπουλος (δάσκαλος), Βασίλης Φλώρος (ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης), Χρυσάνθη Μαυράκη (ηθοποιός, δασκάλα), Γιώργος Μαυρέας (καθηγητής φυσικής αγωγής), Δημήτρης Δημητρίου (δάσκαλος), Ειρήνη Τσουκαλοχωρίτου (νηπιαγωγός), Παρασκευή Σαμπαζιώτη (νηπιαγωγός), Θανάσης Πάγκαλος (δάσκαλος), Αντώνης Μπούνας, Μαρία Βλαχοπούλου, Κυριάκος Λειβαδίτης και Γεράσιμος Βεναρδής. Στις παραστάσεις που έχουμε ανεβάσει μέχρι σήμερα έχουν συμμετάσχει, επίσης, οι: Αγγελική Καννά, Δήμητρα Τζίφα, Αντώνης Μάστορας, Μαρία Κελέση, Ιωάννα Οικονομοπούλου, Σοφία Κουμανταράκη, Νίκη Καράγιωργα, Μαρία Πέτκου, Μαρία Λαζάρου, Χρήστος Κουφόπουλος, Τόνια Ηλιοπούλου, Πόπη Παπουτσή, Κωνσταντίνος Βλαχοδήμος, Χριστιάννα Ρούπα, Γεωργία Παναγιωτοπούλου, Γεωργία Λύγκρη, Μαρία Τζιφή, Άντα Κούτρου, Ματίνα Μαρίνου, Μαρία Φλώρου, Ηλίας Λιανός, Βασιλική Λογοθέτη, Μαρία Τσώνη, Παύλος Κλάδης, Ολυμπία Βενιζελέα, Νικολέτα Βλάσση κ.ά., καθώς και οι επαγγελματίες ηθοποιοί, Γιάννης Χριστόπουλος και Αντώνης Τζαμαλούκας.
Το θέατρο είναι μια εκδήλωση ζωής
«Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας» έλεγε ο Κουν. Μ’ αυτόν τον τρόπο ξεκαθαρίζεται ίσως η αφετηρία του ξεκινήματός μας, αφετηρία και ανάγκη καθαρά ψυχική. Ψυχική ανάγκη για μια πιο πλούσια, πιο ωραία, πιο βαθιά, πιο ολοκληρωμένη ζωή, μια ανάταση του εαυτού μας, μια πιο πλατιά κατανόηση των γύρω μας, μέσα απ’ την τέχνη, συγκεκριμένα μέσα από το θέατρο. Με άλλα λόγια, το θέατρο είναι μια εκδήλωση ζωής. Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο, αλλά για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στο χώρο μας. Μόνος του ο καθένας είναι ανήμπορος. Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε. Το θέατρο, ως μορφή τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν’ αγγίξουμε ο ένας τον άλλον, να νιώσουμε μαζί την αλήθεια. Είναι μια συλλογική δουλειά, ένας αγώνας γνωσιακής μάθησης και πνευματικής εξέλιξης. Να γιατί διαλέξαμε το θέατρο ως μορφή εκδήλωσης του ψυχικού μας κόσμου.
Λέει στην Ελένη ο Ευριπίδης: «Τι είναι θεός, τι άνθρωπος και τι ανάμεσό τους». Από ανάγκη απόκρισης σ’ αυτό ξεκινά το θέατρο. Στις μέρες μας υπάρχει μεγάλη ανάγκη να κατανοήσουμε όλοι και ιδιαίτερα οι σημερινοί νέοι, πως αυτό που παίζεται στη σκηνή δεν είναι μόνο ο μύθος, το μεγάλο «ψέμα» όπου θα χαθούμε, αλλά μας αποκαλύπτει τις αντιφάσεις της κοινωνίας και τη δική μας ζωή, την οποία πρέπει να καταλάβουμε καλά. Να αποκτήσουμε τη γνώση ερευνώντας, κυρίως, τη συμπεριφορά και τις απόψεις. Άλλωστε, αυτό που μπορεί να εγγυηθεί την αλλαγή είναι η «ενεργητική δοκιμασία», με στόχο την αλλαγή των στάσεων, των αντιλήψεων και της καθημερινής πρακτικής και συμπεριφοράς. Γιατί όπως έλεγε και ο Γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής, Μπέρτολντ Μπρεχτ: «Σκοπός του θεάτρου είναι να ξυπνήσει στο θεατή την επιθυμία να καταλάβει την κοινωνία στην οποία ζει και να μεθοδέψει σ’ αυτόν το μεράκι να πάρει μέρος στην αλλαγή της» (Μπρεχτ, 1983:10, Βλ. και Μπρεχτ, 1979). Ο Πολωνός θεατρικός σκηνοθέτης Γκροτόφσκι, από την άλλη, τονίζει: «Το θέατρο προσφέρει την ευκαιρία για […] ακεραιότητα, απόρριψη των προσωπείων, αποκάλυψη της αληθινής ουσίας: ένα σύνολο σωματικών και νοητικών αντιδράσεων. […] Η πράξη του ηθοποιού είναι ένα κάλεσμα στον θεατή […] θα μπορούσε να παραβληθεί με την πράξη μιας βαθύτατα ριζωμένης, αληθινής αγάπης. […] Είναι κάτι σαν μέσο, που μας επιτρέπει ν’ αναδυθούμε από μέσα μας, να ολοκληρώσουμε τον εαυτό μας» (Γκροτόφσκι, Γ., 1982, σσ. 162, 167). Βέβαια, το θέατρο είναι μια δημιουργία συλλογική που ταυτόχρονα διδάσκει τις αρχές του πολιτισμού και του ανθρωπισμού. Είναι μια συνάντηση, μια ανταλλαγή, «ένα “μεγαλοφυές ψεύδος” που μας ανεβάζει ψηλά για να συναντήσουμε τον καλύτερο εαυτό μας», όπως έλεγε ο θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης. Επίσης, το θέατρο αποτελεί και ένα σημαντικό φάρο γνώσης, αφύπνισης και κριτικής, ουσιαστικά ένα καταφύγιο της σκέψης στη θολή πορεία μας μέσα σε μια εποχή σκοτεινή και δυσνόητη. Είναι η γνωριμία με τον ίδιο μας τον εαυτό και τις μύχιες εκφάνσεις του ψυχισμού μας. Παίζοντας ένα ρόλο ανακαλύπτεις μια προσωπικότητα και καταθέτεις την ψυχή ενός ήρωα που ίσως στη ζωή σου να μην είχες την ευκαιρία να γνωρίσεις και να κατανοήσεις ποτέ. Αυτή είναι, όμως, και η μαγεία του να ερμηνεύεις ένα ρόλο. Μπορείς έτσι να εξαφανίζεσαι και να γίνεσαι κάποιος άλλος, να περπατάς σε ένα παράλληλο σύμπαν. Εκεί δεν έχει σημασία ο προορισμός, αλλά το ταξίδι και όσα μαγικά έζησες. Αυτό που μοιράστηκες με το δανεικό σου πρόσωπο, αυτό που είδες στα μάτια του άλλου, εκείνο που έδωσες από την ψυχή σου… Φέτος ανεβάσαμε μια παράσταση για ειδικούς λόγους. Ονομάζεται «κωμωδίες δωματίου» και παρουσιάστηκε στην Καλαμάτα, στη Στούπα, στους Γαργαλιάνους, στην Πελεκανάδα, στο Διαβολίτσι και στην Αθήνα, στο θέατρο «Κάρολος Κουν» στον Άλιμο, με ελεύθερη είσοδο. Αυτό έγινε, επειδή ο κόσμος δυσκολεύεται πια να πληρώσει ακόμα κι ένα χαμηλό εισιτήριο για να δει μια θεατρική παράσταση. Η συμμετοχή του στα πολιτιστικά δρώμενα έχει περιοριστεί περισσότερο λόγω οικονομικών προβλημάτων. Η οικονομική κρίση δημιούργησε το σύνδρομο της χελώνας και ο κόσμος κλείνεται στο καβούκι του. Η οικονομική κρίση, όμως, δεν είναι αποτυχία των πολιτών και δεν πρέπει να βιώνεται ως προσωπική ήττα. Είναι η αποτυχία ενός οικονομικού και κοινωνικού συστήματος που ονομάζεται Νεοφιλελευθερισμός. Ο Νεοφιλελευθερισμός και τα πλοκάμια της εξουσίας του δημιουργούν, πέρα από οικονομικές καταστροφές, τάσεις απομονωτισμού και κατάθλιψης. Η εξουσία πάντα μας θέλει φοβισμένους, απελπισμένους και λυπημένους. Έτσι είναι ευκολότερο να μας χειραγωγήσει. Φέτος, λοιπόν, διαλέξαμε και παίξαμε κωμωδίες για να δώσουμε χαρά και γέλιο, να αμυνθούμε απέναντι στις σκοτεινές δυνάμεις με τα σύγχρονα προσωπεία του φασισμού και της παραπλάνησης. Ο κόσμος ανταποκρίθηκε και το θέατρο γέμισε. Αναγκαστήκαμε να διώξουμε κόσμο, γιατί δε χωρούσαν στις αίθουσες. Ζητάμε συγγνώμη απ’ αυτούς που ήρθαν και δεν μπόρεσαν να παρακολουθήσουν την παράσταση. Όσοι την παρακολούθησαν, όμως, έφυγαν τουλάχιστον χαμογελαστοί. Η παράσταση πέτυχε το σκοπό της, έστω και με κάποιες ελλείψεις. Εξάλλου, στο θέατρο δεν υπάρχει τελειότητα, στηρίζεται σε μια ελλειμματική σχέση. Σε εκείνο που συνεχώς παίζεται, γιατί συνεχώς μπορεί να γίνει καλύτερο, χωρίς ποτέ να φτάνει στην τελειότητα. Ευχαριστούμε τον κόσμο, ευχαριστώ προσωπικά τους ηθοποιούς και όλους όσοι βοήθησαν να στηθούν αυτές οι ελεύθερες παραστάσεις. Τώρα, σε τοπικό επίπεδο, θέλουμε ένα ΔΗΠΕΘΕΚ με ουσιαστικό ρόλο, με ουσιαστικούς συνεργάτες και φορείς από το Δήμο, που να γνωρίζουν το αντικείμενο της θεατρικής τέχνης και του πολιτισμού γενικότερα. Επίσης, οι ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες να μπορούν να έχουν μια θεατρική στέγη να κάνουν πρόβες και παραστάσεις. Γυρίζουμε σαν τους τσιγγάνους, περιφερόμενοι σε αίθουσες που πληρώνουμε ακριβά, λες και είμαστε επιχειρηματίες. Η Καλαμάτα, μια πόλη με τέτοια θεατρική πολιτιστική παράδοση, με επτά θεατρικές ομάδες που οι περισσότερες παρέχουν εξαιρετικό πολιτιστικό έργο, και να μην έχει μία αίθουσα, ένα κτήριο να στεγάσει αυτό το έμψυχο υλικό… είναι τουλάχιστον απογοητευτικό! Πρέπει να κατανοήσουμε ότι το ερασιτεχνικό θέατρο είναι εξίσου σημαντικός παράγοντας πολιτισμού και κοινωνικής αγωγής με το λεγόμενο επαγγελματικό θέατρο. Οι θεατρικές ομάδες της πόλης κάναμε μια προσπάθεια, ώστε ο κινηματογράφος «Ηλέκτρα» να δοθεί στα θεατρικά σχήματα και να τη συντηρήσουν με δικά τους έξοδα. Ο δήμαρχος μας υποσχέθηκε πως θα υλοποιήσει το αίτημά μας, αλλά αυτή η υπόσχεση συνειδητά ξεχάστηκε στα γραφειοκρατικά ντουλάπια του Δήμου. Υπάρχουν φήμες πως το κτήριο θα πουληθεί ή θα δοθεί σε ιδιώτη να ανοίξει σουπερμάρκετ, μπακάλικο, μπλουζάδικο, δεν ξέρω τι… Ελπίζω να μην αληθεύουν όλα αυτά. Θέλουμε να αποδείξει έμπρακτα και όχι με λόγια η Δημοτική Αρχή, ότι ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τα θεατρικά σχήματα της πόλης και, κατ’ επέκταση, για την πνευματική αναβάθμισή της. Γιατί το θέατρο δεν είναι μόνο μια αστική λαϊκή εκδήλωση ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Είναι κι ένας τρόπος ανακάλυψης της υπαρξιακής καταγωγής μας και του υπαρξιακού σκοπού μας ως όντα σ’ αυτόν τον πλανήτη. Είναι ένας τρόπος δημιουργίας πνευματικού φωτός.
Οι παραστάσεις μας
«Αρκούδα» (2004, Τσέχωφ)
«Αίτηση σε γάμο» (2004, Τσέχωφ)
«Η σκόνη του δρόμου» (2005, Γκούντμαν)
«Τα προξενέματα» (μουσικοχορευτική – θεατρική παράσταση)
«Αναζητώντας την ευτυχία» (2006, Μουρσελάς, Ζιώγας)
«Όποιος χάνει ένα πόδι κερδίζει στην αγάπη» (2007, Ντάριο Φο)
«Κοκτέιλ μολότοφ στο κινέζικο δωμάτιο» (2008, Τομά, Σάιμον)
«Ο θείος Τσέχωφ» (2009, χιουμοριστικά μονόπρακτα του Τσέχωφ)
«CHIPS – μια νύχτα στο νεκροταφείο» (2010, μαύρη κωμωδία – Φλώρος)
«Χορεύοντας με τον Καραγκιόζη» (2010, Μουσικοχορευτική – θεατρική παράσταση)
«Μια άλλη ΠΗΝΕΛΟΠΗ» (2011, σατιρικό δράμα – Φλώρος)
«Κωμωδίες δωματίου» (2012, διασκευασμένα μονόπρακτα των Τομά, Σάιμον και Ζιώγα).
