14 Φεβρουαρίου, 2025
Κ. Γεωργούλη 27, Καλαμάτα 24100, Μεσσηνία
Τεύχος 344

Οκτώ χρόνια Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια»

 

[της Χριστίνας Ελευθεράκη]

Δεν ξέρω τι ακριβώς είχαν στο μυαλό τους οι εμπνευστές επιλέγοντας τον τίτλο «Με φως καταμεσίς του κόσμου» (σ.σ. είναι δανεισμένος από το ποίημα Η Τρελή Ροδιά του Ελύτη), αλλά εκτός από το συγκεκριμένο κύκλο εκδηλώσεων στο αίθριο της οδού Σταδίου 64 στην Καλαμάτα, ο προσδιορισμός θα μπορούσε κάλλιστα να αντιπροσωπεύει την ίδια τη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια». Πρόκειται για ένα χώρο που εκπέμπει λάμψη μοναδική και έχει καταφέρει μέσα σε λίγα χρόνια να γίνει διεθνές σημείο αναφοράς, ένας λόγος να ταξιδέψει κάποιος στην Καλαμάτα από πολύ μακριά… Ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας του χώρου, το εύρος, η σπανιότητα και η διαχείριση των εύθραυστων φορεσιών και συναφών αντικειμένων που φιλοξενεί είναι υποδειγματικά, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στη διατήρηση και ανάδειξη της παράδοσης, στη διάσωση της ιστορίας, στη μετάδοση διαχρονικών αξιών. Η δομική εξωστρέφεια εξασφαλίζει στο πρωτοποριακό μουσείο αδιάλειπτη ζωντάνια, εμπλέκοντας ενεργά όλο και περισσότερο κόσμο, πολλαπλασιάζοντας το θετικό αποτύπωμα. Με διεθνείς συνεργασίες, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, φιλοξενία εικαστικών εκθέσεων, διοργάνωση συναυλιών και άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων, το εγχείρημα ολοκληρώνεται ιδανικά και το μουσείο ταξιδεύει στο μέλλον, βασιζόμενο στις βαθιές ρίζες του παρελθόντος. Η Ελλάδα στα καλύτερά της σε ένα μουσείο «Που σπάει με φως καταμεσίς του κόσμου τις κακοκαιριές του δαίμονα»…

Πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκεται η επίτιμος πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας και δωρήτρια της πλούσιας προσωπικής συλλογής παραδοσιακών φορεσιών (αποτέλεσμα επίμονης προσπάθειας δεκαετιών), η κα Βικτωρία Γεωργίου Καρέλια, η οποία έχει κάθε λόγο να αισθάνεται δικαιωμένη για την εκπλήρωση του οράματός της. Το «τιμόνι» έχει αραλάβει ως πρόεδρος της Συλλογής και του ΛΕΚ-του φορέα όπου ανήκει το μουσείο- η κα Τζίνα Καρέλια, η οποία ανέλαβε και την παρακάτω μικρή ξενάγηση μέσα από τις σελίδες του Flash της Μεσσηνίας: Συμπληρώθηκαν φέτος οκτώ χρόνια από τα εγκαίνια του μουσείου που φιλοξενεί τη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών «Βικτωρία Γ. Καρέλια». Ποιοι είναι οι βασικοί σταθμοί από τότε μέχρι σήμερα; Έχουν εκπληρωθεί οι προσδοκίες; Η φήμη και η επισκεψιμότητα της Συλλογής έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τις προσδοκίες της συλλέκτριας, κας Βικτωρίας Καρέλια, αλλά και του Λυκείου των Ελληνίδων Καλαμάτας, δεδομένου ότι προέκυψαν χωρίς κατευθυνόμενη προσπάθεια. Οι επισκέπτες ήταν αυτοί που διέδωσαν το όνομα της Συλλογής και την κατέστησαν το Νο 1 αξιοθέατο της Καλαμάτας με βάση το Trip Advisor. Οι βασικοί σταθμοί στη μέχρι τώρα πορεία της Συλλογής αφορούν στην υιοθέτηση πρωτοβουλιών για τη διεύρυνση της μουσειακής δράσης με στόχο τη διαρκή ανανέωση του ενδιαφέροντος του κοινού, αλλά και την ενίσχυση του πολιτιστικού αποτυπώματος του μουσείου. Σταθμό αποτέλεσε το ξεκίνημα του κύκλου θερινών εκδηλώσεων «Με φως καταμεσίς του κόσμου», ο οποίος εγκαινιάστηκε το 2017 από τον Ross Daly και συνεχίζει μέχρι σήμερα να προσελκύει, κάθε καλοκαίρι, το κοινό στο προαύλιο της Συλλογής. Σταθμό αποτέλεσε, επίσης, η πρώτη υλοποίηση, το 2018, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της Συλλογής για σχολικές τάξεις, τα οποία έχουν σήμερα καθιερωθεί στο πρόγραμμα ημερήσιων επισκέψεων της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Σταθμό αποτέλεσαν όμως και μεμονωμένες δράσεις, όπως, εντελώς ενδεικτικά, η επετειακή έκθεση του γλύπτη Νίκου Φλώρου «Ήρωες από μέταλλο» για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, η έκθεση του φωτογράφου Βαγγέλη Κύρη «Ένδυμα Ψυχής» με φωτογραφίες ενδυμασιών από το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο και πολλές άλλες δράσεις, που, αν και ήταν περιοδικές, ο απόηχός τους διαρκεί ακόμα και σήμερα.

Τι περιλαμβάνει η συλλογή και ποιες είναι οι δυνατότητες εμπλουτισμού; Η Συλλογή περιλαμβάνει πλήρη ενδυματολογικά σύνολα, γυναικεία και ανδρικά, από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, χρυσοκέντητους επενδύτες και κοσμήματα. Από την έναρξη λειτουργίας του μουσείου έως σήμερα έχουν προστεθεί αρκετές νέες ενδυμασίες, αλλά και αντικείμενα. Εντελώς ενδεικτικά θα αναφέρουμε την επίσημη ενδυμασία των υπασπιστών του Όθωνα, με τη χαρακτηριστική ασημοκεντημένη μπλε φέρμελη, την εντυπωσιακή νυφική φορεσιά από το Ικόνιο της Καππαδοκίας, η οποία παρέμεινε σε ειδική επετειακή προθήκη το 2022, επέτειο της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και την ασημένια πάλα (κυρτό ξίφος) του αγωνιστή της επανάστασης Παναγιωτάκη Καπετανάκη από τη μεσσηνιακή Μάνη, με την εγχάρακτη επιγραφή «Ελευθερία ή θάνατος». Η Συλλογή διαθέτει αρκετές ενδυμασίες, οι οποίες δεν εκτίθενται σήμερα λόγω περιορισμένου χώρου. Αν και μία εκτεταμένη ανανέωση των εκθεμάτων δεν είναι πολύ πιθανή λόγω των κινδύνων που συνεπάγεται κάθε αλλαγή για τα ευαίσθητα ενδύματα, εν τούτοις υπάρχει ενδυματολογικό υλικό για μελλοντικές περιοδικές εκθέσεις σε συνδυασμό με τη μόνιμη έκθεση. Πόσο δύσκολη είναι η συντήρηση των
εκθεμάτων; Η αρχική συντήρηση των ενδυμασιών, που ήταν και η πιο δύσκολη, καθώς αρκετά από αυτά απαιτούσαν ιδιαίτερα λεπτές εργασίες, έγινε από την αείμνηστη συντηρήτρια υφασμάτων, Βασιλική Μηναίου. Σήμερα, αν και οι προθήκες έχουν προδιαγραφές που προστατεύουν σημαντικά τα εκθέματα από πάσης φύσεως φθορές, εξακολουθεί να γίνεται προληπτική συντήρηση σε υφάσματα και μέταλλα, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Σε τι επίπεδα είναι η επισκεψιμότητα και το ενδιαφέρον του κόσμου για τη Συλλογή και τις εκδηλώσεις; Η επισκεψιμότητα του χώρου είναι σταθερά ανοδική.Το 2023 οι επισκέπτες ανήλθαν σε περίπου 10.000 άτομα, εκ των οποίων 3.500 ήταν μαθητές σχολείων που συμμετείχαν στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Συλλογής ή σε ελεύθερες ξεναγήσεις.Το κοινό επισκέπτεται το χώρο τόσο για τα εκθέματα καθ’ αυτά όσο και για τη συνολική μουσειακή εμπειρία. Σημαντικός πόλος έλξης είναι ο τρόπος παρουσίασης των εκθεμάτων, ο οποίος εμπεριέχει ένα ισχυρό βιωματικό στοιχείο που προκύπτει από τη θεατρικότητα του χώρου, τη μουσική, την εικόνα κ.λπ. Σε ό,τι αφορά τα σχολεία, η αρτιότητα σχεδιασμού των προσφερόμενων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και οι διαφορετικές οπτικές μέσα από τις οποίες προσεγγίζουν το ένδυμα πληρούν αυστηρά εκπαιδευτικά κριτήρια και ταυτόχρονα κεντρίζουν το ενδιαφέρον των μαθητών. Οι εκδηλώσεις αποτελούν πόλο έλξης τόσο για εκείνους που έχουν ήδη επισκεφθεί το μουσείο και βρίσκουν ένα λόγο για να το επισκεφθούν ξανά όσο και για εκείνους που με αφορμή μία συγκεκριμένη εκδήλωση το ανακαλύπτουν για πρώτη φορά. Οι εκδηλώσεις διατηρούν το χώρο πολιτιστικά ενεργό και πάντοτε επίκαιρο στη συνείδηση του κόσμου, όπως επιτάσσει η σύγχρονη μουσειακή αντίληψη. Οι επισκέπτες είναι όλων των ηλικιακών ομάδων, από την Ελλάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και από το εξωτερικό, κυρίως το καλοκαίρι. Οι ντόπιοι αγαπούν το χώρο; Ακόμα και αν δεν έχουν όλοι επισκεφθεί το χώρο, οι περισσότεροι κάτοικοι της Καλαμάτας τον γνωρίζουν και μιλούν με καλά λόγια γι’ αυτόν. Πολλοί έρχονται με τα παιδιά τους ή φέρνουν τους φιλοξενούμενούς τους. Κάποιοι έρχονται σε όλες ανεξαιρέτως τις εκδηλώσεις, κάτι που μας χαροποιεί ιδιαίτερα, διότι δείχνει ότι η νοοτροπία απέναντι στα μουσεία σιγά σιγά αλλάζει.

Υπάρχουν και αρκετοί που γνωρίζουν έμμεσα το χώρο μέσα από το Λύκειο των Ελληνίδων Καλαμάτας. Πώς πήγαν οι εκδηλώσεις της σεζόν μέχρι τώρα; Και τι άλλο ετοιμάζετε για τους επόμενους μήνες; Οι εκδηλώσεις της Συλλογής στη διάρκεια του 2024 είχαν και συνεχίζουν να έχουν μεγάλη επιτυχία. Ο κύκλος θερινών εκδηλώσεων «Με φως καταμεσίς του κόσμου» περιλαμβάνει συνήθως 4 συναυλίες, που πραγματοποιούνται στο προαύλιο της Συλλογής από τον Ιούνιο έως το Σεπτέμβριο. Δεδομένου ότι η χωρητικότητα του προαυλίου είναι μικρή, αλλά και λόγω των μουσικών επιλογών που απευθύνονται σε ένα πολυσυλλεκτικό ακροατήριο, οι συναυλίες αυτές είναι πάντοτε sold out (σ.σ. το κοινό παρακολούθησε φέτος τους Λunatics – Τhe Greek Pink Floyd tribute Band, συναυλίες με τη Θεοδοσία Τσάτσου και τον Βασίλη Καζούλη και τη μουσική παράσταση “Orient Express”). Από εκθέσεις, εκτός τα έργα του γνωστού Μεσσήνιου χαράκτη, Α. Τάσσου, την περασμένη άνοιξη, αυτή τη στιγμή φιλοξενείται στο χώρο η έκθεση «Από την Αυγή στη Μύρτιδα και από τη Μύρτιδα στο σήμερα: τα ρούχα αφηγούνται», που θα διαρκέσει έως τις 26 Ιανουαρίου 2025. Για την έκθεση αυτή, που περιλαμβάνει τις αναπλάσεις της Αυγής, προϊστορικής γυναίκας του 7.000 π.Χ. και της Μύρτιδας, κοριτσιού της Αθήνας του 5ου αι., υλοποιούνται ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για το Δημοτικό και το Γυμνάσιο και πολλά σχολεία έχουν ήδη προγραμματίσει τις επισκέψεις τους. Οι εκδηλώσειςτου 2025 θα ανακοινώνονται σταδιακά από την έναρξη του νέου έτους. ■
Οι φωτογραφίες είναι ευγενική παραχώρηση ή
αντλήθηκαν από τις ιστοσελίδες του μουσείου

Αυγή, Μύρτιδακαι21σύγχρονοικαλλιτέχνες… Πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα (μια ακόμη) είναι η έκθεση «Από την Αυγή στη Μύρτιδα και από τη Μύρτιδα στο σήμερα: Τα ρούχα αφηγούνται» που φιλοξενείται στο Μουσείο Καρέλια, από 22 Οκτωβρίου 2024 έως τις 26 Ιανουαρίου 2025. Τις δύο κόρες-προγόνους μας «αναβίωσαν» ο Μανώλης Παπαγρηγοράκης, επίκουρος καθηγητής Ορθοδοντικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και η επιστημονική του ομάδα, ενώ τα ενδύματά τους επιμελήθηκαν αντίστοιχα ο ενδυματολόγος Γιάννης Μετζικώφ και η σχεδιάστρια Σοφία Κοκοσαλάκη. Το σχεδιασμό Φωτισμού έχει κάνει η Ελευθερία Ντεκώ, ενώ η πρωτότυπη μουσική είναι του Φίλιππου Περιστέρη. Η έκθεση, τελεί υπό την αιγίδα του Περιφερειακού Κέντρου Πληροφόρησης Ηνωμένων Εθνών και του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Παράλληλα, εκθέτουν τα έργα τους, εμπνευσμένα από τα αρχαιολογικά ευρήματα της Αυγής και της Μύρτιδος 21 σύγχρονοι Έλληνες: Όλγα-Μαρία Αγγελίδου, Πασχάλης Αγγελίδης, Αγγελική Αντωνέα, Στέλιος Γαβαλάς, Κωστής Γεωργίου, Μιχάλης Δουλγερίδης, Νίκος Ζήβας, Αντρέας Kαλακαλλάς, Αμαλία Καρκούλια, Τάκης Κοζόκος, Πένη Μαναβή, Γιάννης Μετζικώφ, Αλέξανδρος Παπακωνσταντίνου, Γιώργος Παπασωτηρίου, Βασιλική Σαρρή, Στέφανος Σουβαντζόγλου, Κωνσταντίνος Σπυριούνης, Γιώργος Σταματόπουλος, Βαγγέλης Ρήνας, Νίκος Φόρτωμας και Σοφία Φωτιάδου.
Πληροφορίες, προγραμματισμός ξεναγήσεων στα τηλέφωνα: 27210 86923 ή 27210 86927.