Ο Μάιος των εκλογών
[του Θανάση Παντέ]
Μάιος μήνας εκλογών… επεισοδιακός κιόλας από τις πρώτες εκλογές του 1844, που ήταν και οι πρώτες καθαρόαιμες εκλογικές αναμετρήσεις μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Ακολούθησαν μετά την επανάσταση του 1843, που είχε ως κύριο αίτημα την παραχώρηση Συντάγματος και κράτησαν πολλούς μήνες, ενώ χαρακτηρίστηκαν από βία και νοθεία. Η κυριότερη σύγκρουση ήταν μεταξύ Γαλλικού και Ρωσικού Κόμματος, που έληξε με νίκη του πρώτου, ενώ ορίστηκε πρωθυπουργός ο Ιωάννης Κωλέττης. Για αυτές τις εκλογές ενδιαφέροντα στοιχεία είχε αναδείξει η ιστορική έρευνα του αείμνηστου φίλου Γιώργου Σ. Γεωργιόπουλου στο Flash της Μεσσηνίας (τεύχος 170, Οκτώβριος 2003). Αναφερόταν δε και στα “παρατράγουδά” τους στη Μεσσηνία, όπου “ΔαιμονάκοςΤομαρόπουλος οργιάζουν στην Πυλία” όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Γεωργιόπουλος. Οι εν λόγω ήταν οι μεγάλοι πρωταγωνιστές των γεγονότων ως κομματάρχες της περιοχής, συμβάλλοντας καθοριστικά στη βιαιότητα της κατάστασης. Μάιο και το 1865 οι εκλογές, από 14 έως 17 του μηνός, και μάλιστα με σφαιρίδιο λόγω του μεγάλου αριθμού αναλφάβητων ψηφοφόρων. Κύριο χαρακτηριστικό αυτών των εκλογών ήταν ότι έγιναν μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1864, ενώ ψήφισαν και οι κάτοικοι στα Επτάνησα ύστερα από την ένωση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Πρωθυπουργός έγινε ένας Μεσσήνιος, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, που έμεινε στη θέση αυτή για λίγο μόνους μήνες. Συνολικά στην πολιτική του διαδρομή έγινε δέκα φορές πρωθυπουργός, κάθε φορά πάντως για λίγο . Μάιος οι εκλογές και το 1869, από 16-19 του μηνός, και νικητής προέκυψε ο φιλοβασιλικός Θρασύβουλος Ζαΐμης, ο οποίος επικράτησε εν μέσω συνεχών και απρόβλεπτων παρεμβάσεων των Μεγάλων Δυνάμεων για την αποτροπή Ελληνοτουρκικού Πολέμου. Αξιοσημείωτο είναι πώς μια εποχή όπως αυτή, με γενικευμένη αστάθεια και βραχύβιων κυβερνήσεων, η κυβέρνηση Ζαΐμη κατάφερε να αντέξει περισσότερο από χρόνο (απίστευτο κι όμως πραγματικό). 3 Μαΐου 1892, εκλογές ύστερα από παύση της κυβέρνησης Δηλιγιάννη από το βασιλιά Γεώργιο Α’, που είχε “χούι” τις παρεμβάσεις. Η χώρα, πηγαίνοντας για εκλογές, οδηγήθηκε και σε σφοδρή σύγκρουση βασιλικών και αντιβασιλικών, όπως δυστυχώς ήταν αναμενόμενο και, άλλωστε, “συνηθιζόταν” εκείνη την εποχή. Οι δύο κορυφαίοι αντίπαλοι ήταν ο Δηλιγιάννης και ο Τρικούπης. Στις εκλογές νικητής προέκυψε ο Τρικούπης, ο οποίος λόγω της οικονομικής δυσπραγίας που υπήρχε, έσπευσε να συνάψει νέα δάνεια για να εξυπηρετήσει όσο γινόταν τα παλιά. Δάνεια με επαχθείς όρους, που έφταναν τους τόκους κοντά στο 30%. Εν ολίγοις μύλος, και “δυστυχώς επτωχεύσαμεν” όπως ο ίδιος ο Τρικούπης αναγνώρισε σε αγόρευσή του στη Βουλή στις 10/12/1893. Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση μήνα Μάιο έγινε στις 31 του μηνός το 1915, και εν μέσω της διαμάχης του βασιλιά Κωνσταντίνου και του Ελευθέριου Βενιζέλου για τη συμμετοχή ή μη της Ελλάδας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μήνα Μάιο
εκλέχθηκαν και οι
δύο πρωθυπουργοί
που έχει αναδείξει
η Μεσσηνία:
ο Αλέξανδρος
Κουμουνδούρος
(ο οποίος διετέλεσε
επί δέκα φορές
συνολικά
πρωθυπουργός) και
ο Αντώνης Σαμαράς
Το κόμμα των Φιλελευθέρων (Βενιζέλος) κέρδισε τις εκλογές, όπου κύριο αντίπαλο είχε το κόμμα των Εθνικοφρόνων του Δημητρίου Γούναρη. Ωστόσο, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος είχε αντίθετη άποψη (το συνηθίζουν ενίοτε οι βασιλείς όταν δικτακτορεύουν) και δεν έδωσε την κυβέρνηση στον Βενιζέλο, αλλά διατήρησε τον Γούναρη στην πρωθυπουργία ως τον Αύγουστο, οπότε ο Βενιζέλος έγινε πρωθυπουργός, αλλά λίγες εβδομάδες αργότερα εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί, και φτου κι απ’ την αρχή. Γιατί έκανε ό,τι έκανε ο βασιλιάς δεν είναι του παρόντος κειμένου. Είναι προφανές, ωστόσο, ότι είχε τους λόγους του, κι αυτοί σχετίζονταν με την ελπίδα του πως η γερμανική πλευρά θα ήταν η νικήτρια του πολέμου. Ο αποκαλούμενος από τους ιστορικούς Εθνικός Διχασμός, που είχε ξεκινήσει ουσιαστικά πολύ νωρίτερα, έπαιρνε πλέον εφιαλτικές διαστάσεις, οι οποίες αργότερα θα οδηγούσαν ως τη Μικρασιατική Καταστροφή. Άλμα στο χρόνο και φτάνουμε στις εκλογές της 11ης Μαΐου 1958. Ενώ η κυριαρχία της Δεξιάς με βασιλιά Παύλο, βασίλισσα Φρειδερίκη και κυβέρνηση ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή είναι αδιαμφισβήτητη, γίνεται η μεγάλη έκπληξη και η ΕΔΑ, με αρχηγό τον Γιάννη Πασαλίδη, γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση, παίρνοντας προβάδισμα από τους φιλελεύθερους του Γεωργίου Παπανδρέου και του Σοφοκλή Βενιζέλου, που τρώγονταν ως κόκορες, όπως άλλωστε το συνήθιζαν επί σειρά ετών και οι κοκορομαχίες τους έχουν γράψει ιστορία. Η νίκη της ΕΔΑ είναι σοκ για το κατεστημένο της δεξιοκρατούμενης εξουσίας και για άλλη μια φορά οι κατασταλτικοί μηχανισμοί της μπαίνουν σε εφαρμογή, για να μειωθεί η δυναμική της επιρροής της Αριστεράς. Το κλίμα έγινε ασφυκτικό, με την “αστυνομοκρατία” να κυριαρχεί, ενώ ο πρωθυπουργός Καραμανλής, εγκλωβισμένος και ο ίδιος στον ασφυκτικό κλοιό της περιρρέουσας ατμόσφαιρας, απέκλεισε κάθε επαφή με εκπροσώπους της ΕΔΑ (θυμίζω με την ευκαιρία πως τότε το ΚΚΕ ήταν εκτός νόμου και νομιμοποιήθηκε από τον Καραμανλή το 1974, παιχνίδια της ιστορίας εν ολίγοις). Και περνούν τα χρόνια γεμάτα γεγονότα πάντα, με μια αποστασία και με μια δικτατορία ενδιάμεσα, για να φτάσουμε στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο και την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1974. Αρχίζει μια νέα εποχή για τη χώρα και η ομαλότητα αποκαθίσταται σε μεγάλο βαθμό, ενώ με δημοψήφισμα καταργείται η βασιλεία και το πολίτευμα γίνεται Προεδρευομένη Δημοκρατία. Πλήρης γεγονότων και εξελίξεων η περίοδος που ακολουθεί, με σκαμπανεβάσματα και δραματικές εναλλαγές, πάντα όμως σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο, για να φτάσουμε στις επόμενες εκλογές που έγιναν Μάιο και ήταν στις 6 του μήνα το 2012. Ήταν οι πρώτες εκλογές που έγιναν με τη χώρα φορτωμένη ήδη τα δύο μνημόνια από τα τρία τελικά που θα φορτωνόταν. Όχι άδικα χαρακτηρίστηκαν ως εκλογές της “ανατροπής”, αφού άλλαξε πλήρως ο εκλογικός χάρτης με την κατάρρευση σχηματισμών με ιστορία δεκαετιών στα χρόνια της μεταπολίτευσης. Ο εφιάλτης των μνημονίων είχε ήδη αρχίσει και η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ είδαν τα ποσοστά τους να συρρικνώνονται δραματικά. Αυτό, βέβαια, ήταν το λιγότερο. Το σημαντικό ήταν πως η κοινωνία βρισκόταν μπροστά σε μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα, με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον της χώρας και των πολιτών της. Η Ν.Δ. με αρχηγό τον Μεσσήνιο Αντώνη Σαμαρά έπεσε στο 18,5%. Το ΠΑΣΟΚ του Ευάγγελου Βενιζέλου πλέον στο 13,18%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ, που είχε αρχίσει ήδη να επελαύνει, έπιασε το 16,78 και γινόταν αξιωματική αντιπολίτευση. Βρήκε τις πόρτες ανοιχτές και η Χρυσή Αυγή, παίρνοντας το εισιτήριο για την είσοδό της στη Βουλή. Η ψήφος της 6ης Μαΐου 2012 χαρακτηρίστηκε ως ψήφος οργής από την πλειοψηφία του Τύπου και αποδόθηκε στην πολιτική της λιτότητας και στην αλλαγή σελίδας, που προέκυψε αναπόφευκτα. Ήταν μια κρίσιμη στιγμή στην ιστορία του τόπου και καταλάβαινες πλέον απροκάλυπτα πως μια νέα πραγματικότητα έκανε την εμφάνισή της. Οι διερευνητικές εντολές για σχηματισμό κυβέρνησης δεν οδήγησαν πουθενά και έτσι προκηρύχθηκαν πάλι εκλογές για τις 17/6/2012 (αλλά αυτές είναι μιαν άλλη ιστορία που δεν αφορά στο παρόν κείμενο) Όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια είναι λίγο-πολύ γνωστά για να φτάσουμε στο σήμερα. Μάιος 2023, λοιπόν, και μπροστά μας μια ακόμη εκλογική αναμέτρηση, ενώ η φύση οργιάζει στην ανοιξιάτικη έκστασή της και μας προσκαλεί να αφεθούμε στη γιορτινή ατμόσφαιρα που η γενναιοδωρία της δημιούργησε και που ως ανθρωπότητα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να καταστρέψουμε. Αυτά και ραντεβού στην κάλπη και χρόνια πολλά σε όσες και όσους γιορτάζουν εκείνη τη μέρα. ■
