[του Σταύρου Χ. Μαρτίνου]
Διήμερο στη Μάνη.
Η πρόταση ήρθε από φιλικό ζευγάρι. Μέσα Ιουνίου. Διαμονή στις Θαλάμες, εξορμήσεις στη γύρω περιοχή, μέχρι την Καρδαμύλη από τη μια, την Αρεόπολη από την άλλη. Εντυπώσεις και συμπέρασμα: Κοινότυπο μεν, αδιαμφισβήτητο δε, τη Μάνη δεν τη χορταίνεις. Δεν είναι μόνο η ομορφιά της, τα μνημεία της, οι οικισμοί της. Είναι ότι αυτός ο τόπος, όσο και αν αναπτύσσεται τουριστικά, χάνοντας σε ένα βαθμό το χαρακτήρα του, εξακολουθεί να έχει κάτι μυστηριακό. Είναι απόμακρος αλλά σε προκαλεί να τον γνωρίσεις, είναι τραχύς αλλά σου προσφέρει αίσθηση γαλήνης. Είναι οι Μανιάτες που θα σε κάνουν να νιώσεις ότι είσαι πραγματικά ευπρόσδεκτος στον κόσμο τους και όχι μόνο πελάτης στην επιχείρησή τους… Καθ’ οδόν για τις Θαλάμες στάση στην παλιά Καρδαμύλη, στο οχυρό των Τρουπάκηδων-Μούρτζινων. Φανταστικός μουσειακός χώρος, σε βάζει να ζήσεις την εμπειρία του πώς ήταν τα συγκροτήματα κατοικίας με τα οχυρωματικά οικοδομήματα την εποχή που ηγεμόνευαν οι μεγάλες και δυνατές μανιάτικες οικογένειες. Έχεις την ευκαιρία να περιηγηθείς σε άριστα αναστηλωμένα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας κτίσματα, όπως το πυργόσπιτο, τον πολεμόπυργο, τις αποθήκες, το ελαιοτριβείο, τους αμυντικούς περιβόλους κ.ά. Συνήθως στο μουσειακό χώρο λειτουργεί κάποια καλλιτεχνική έκθεση, που κάνει την επίσκεψη ακόμη πιο ενδιαφέρουσα. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων επιδιώκει στα μνημεία της να φιλοξενούνται καλλιτεχνικές εκδηλώσεις για να έχει την ευκαιρία ο επισκέπτης να παρακολουθήσει τη συνομιλία της Ιστορίας με την Τέχνη. Όταν, όμως, πήγαμε εμείς ο εκθεσιακός χώρος δε λειτουργούσε. Μια μικρή απογοήτευση άφησε η μη δυνατότητα επίσκεψης στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, με το πασίγνωστο, από τις φωτογραφίες, εντυπωσιακό πέτρινο καμπαναριό και τα διάφορα λίθινα γλυπτά στους τοίχους. Η εκκλησία δεν είναι κλειστή από την Εφορεία Αρχαιοτήτων, η οποία δεν έχει την ευθύνη του ναού. Επιστροφή στο αυτοκίνητο με προορισμό τις Θαλάμες. Είμαστε, όμως, στη Μάνη και είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς στις μαγευτικές παραλίες που βλέπει από το δρόμο. Στάση, λοιπόν, για μπάνιο στα Δελφίνια! Ένα φυσικό λιμανάκι με ήσυχη θάλασσα, με βράχια δεξιά και αριστερά και πολύ πράσινο. Στην παραλία ήταν και μια μεγάλη παρέα Ελλήνων και ξένων, είχαν βγάλει μουσικά όργανα,τα κούρδιζαν και ετοιμάζονταν να περάσουν ένα μουσικό βράδυ στην ακρογιαλιά! Ξανά στο αμάξι για Θαλάμες. Έχει περάσει, όμως, η ώρα, πιάνει βράδυ, οπότε αλλάζει το πρόγραμμα, πρώτα φαγητό και μετά στο σπίτι. Φαγητό, λοιπόν, στην αυλή ενός μανιάτικου πύργου, κάτω από κατάφορτες μουριές με υπέροχα μούρα, με θέα τη θάλασσα του Μεσσηνιακού και τους «απέναντι», τους Πύλιους. Ο ιδιοκτήτης του πύργου και του εστιατορίου, γνωστός από παλιά, είναι από τους ανθρώπους που έχουν άπειρα ταλέντα, που είναι ακούραστοι, φιλόξενοι, δημιουργικοί και που βρίσκουν χρόνο να βοηθούν και εθελοντικά όταν υπάρχει ανάγκη. Δε λέμε ονόματα γιατί ούτε θέλουμε ούτε υπάρχει λόγος να κάνουμε διαφήμιση. Μετά το υπέροχο φαγητό με τις μανιάτικες σαλάτες, τον καγιανά με σύγκλινο, το παγωτό με σιρόπι από μούρα, τα λούπινα και διάφορα άλλα τοπικά προϊόντα, ήρθε η ώρα να πάμε και στο σπίτι. Περνάμε την πλατεία των Θαλαμών, που είναι φανταστική κάτω από την κόμη ενός τεράστιου πλατανιού και μουριών, στρίβουμε προς τα κάτω και κοντά στην Αγία Αναστασία είναι το παλιό σπίτι που έχουν ανακαινίσει με μεράκι η Μαρία και ο Σπύρος. Πρώτη εντύπωση πολύ καλή, η κούραση όμως δε μας αφήνει να πολυασχοληθούμε, θα κοιτάξουμε το σπίτι καλύτερα το πρωί. Μας ξυπνά η καμπάνα της Αγίας Αναστασίας, το σπίτι έχει τα πάντα, στοιχεία μανιάτικης αρχιτεκτονικής, σύγχρονες ανέσεις, ενώ τα παιδιά ξετρελάθηκαν με το «μυστικό κρησφύγετο», ένα θόλο φτιαγμένο μέσα σε φαγωμένο βράχο. Το πρόβλημα των Θαλαμών και πολλών περιοχών της Μάνης είναι το νερό. Στις Θαλάμες πίνουν εμφιαλωμένο. Οι κάτοικοι της περιοχής στις συζητήσεις που κάναμε είπαν ότι ελπίζουν να γίνει πράξη αυτό που έχει εξαγγελθεί από την Περιφέρεια και το Δήμο Δυτικής Μάνης, να έρθει νερό στη Μάνη από τον Άγιο Φλώρο. Η απόσταση είναι τεράστια και το ανάγλυφο του εδάφους με μεγάλες κλίσεις, μακάρι να είναι πραγματικά εφικτό κάτι τέτοιο! Η μέρα έξω από το σπίτι ξεκινά με βόλτα στα δρομάκια του χωριού. Πολλά τα γραφικά σημεία, ενώ διατηρείται σε μεγάλο βαθμό η μανιάτικη αρχιτεκτονική. Στη συνέχεια την ξενάγησή μας αναλαμβάνει η Μαρία. Κατεύθυνση από Θαλάμες προς Πλάτσα με στάσεις σε εκπληκτικούς βυζαντινούς ναούς. Φοβερή παράδοση! Εντυπωσιακή η Πλάτσα. Με τη βόλτα στον παλιό λίθινο κεντρικό δρόμο του χωριού ανακαλύπτεις μια παλιά πολιτεία με υπέροχα σπίτια, άλλα καλοσυντηρημένα, άλλα εγκαταλειμμένα. Τα πιο πολλά είναι κλειστά, αλλά στην καρδιά του καλοκαιριού είναι σχεδόν όλα ανοιχτά, μας λέει η Μαρία. Η μεγάλη πλατεία της Πλάτσας με τα αρχοντικά σπίτια μάλλον είναι γνωστή και δε χρειάζεται κάποια περιγραφή. Μετά την περιήγηση στην Πλάτσα ώρα για μπάνιο. Η Μαρία μάς πηγαίνει στον Άγιο Νικόλαο, στην παραλία Γνώσπη. Ακολουθούμε το δρόμο Πλάτσα-Άγιος Δημήτριος. Ωραία διαδρομή, αν και τα συναισθήματα κάπως αλληλοσυγκρούονται. Από τη μια η θέα είναι εντυπωσιακή, στο βάθος ο τραχύς ορεινός όγκος του Ταϋγέτου και από κάτω οι δαντελωτές παραλίες του Αγίου Δημητρίου, του Αγίου Νικολάου, της Στούπας μέχρι την Καρδαμύλη. Από την άλλη, στο μαγευτικό αυτό τοπίο υπάρχει διάσπαρτη οικοδόμηση, σαν να μην υπάρχει κανένα όριο για να διαφυλαχθεί το φυσικό τοπίο που έχει απομείνει. Η παραλία Γνώσπη ήταν σκέτη απόλαυση. Είναι μέρος για βουτιές και ιδίως τα παιδιά το απολαμβάνουν. Και οι μεγάλοι όμως το ίδιο, γιατί πάντα βρίσκει κανείς φυσική σκιά. Είναι περιποιημένος χώρος, πλακοστρωμένος, με ντους, καθαρός. Μας είπαν ότι έχει φροντίσει γι’ αυτά, κυρίως, ο Πολιτιστικός Σύλλογος. Πέρασε η ώρα, επιστροφή στις Θαλάμες για κολατσιό και πολύ σύντομη ξεκούραση. Μετά πάλι στο αμάξι με προορισμό την Αρεόπολη. Η διαδρομή εκπληκτική. Η Αρεόπολη είναι καλοδιατηρημένη, πέτρα παντού, το πράσινο σπάνιο, όμως έχει τουριστικοποιηθεί σχεδόν υπερβολικά χάνοντας κάπως την ομορφιά της. Περπάτημα στην πόλη, πέρασμα κάτω από πύργους, διάλειμμα για λίγο στην πλατεία. Ώρα για το δεύτερο μπάνιο της ημέρας, στο Λιμένι! Παλιότερα ήταν πιο ωραία, τώρα έχει γεμίσει μαγαζιά, ο κόσμος ήταν άπειρος, στην πλειοψηφία τους νέα ζευγάρια, μάλλον εύπορα αν κρίνει κανείς από τα πανάκριβα αυτοκίνητα που ήταν παρκαρισμένα δεξιά και αριστερά του δρόμου. Έχει δύσει πια ο ήλιος στο κατά τα άλλα πανέμορφο Λιμένι και έρχεται η ώρα της αναχώρησης για το Καραβοστάσι, που βρίσκεται απέναντι, για φαγητό. Σχετικά αργά επιστρέψαμε στις Θαλάμες. Η υπέροχη πλατεία μάς προσκάλεσε για ένα ποτό. Μέσα από την πλατεία περνά ο δρόμος για την Αρεόπολη, όμως έχει στρωθεί με πέτρα και η ανάπλαση που έχει γίνει είναι πολύ επιτυχημένη. Απέναντι η προτομή του Γιώργου Γεννηματά. Στη μια πλευρά το πανέμορφο παλιό σχολείο. Μας είπαν ότι σχετικά πρόσφατα έγινε έργο συντήρησης και επισκευής στο σχολείο, προκειμένου να πραγματοποιούνται εκδηλώσεις, όμως υπάρχει πρόβλημα με την ηλεκτροδότηση του χώρου. Στο προαύλιο του σχολείου φτιάχτηκε ένα γήπεδο να παίζουν οι νέοι, έργο που έγινε την περίοδο της καραντίνας. Στο δε μεγάλο πλάτανο κρέμεται ψηλά μια καρέκλα δεμένη με σχοινιά. Είναι μια κούνια που επίσης φτιάχτηκε στις μέρες της καραντίνας και, μάλιστα, σε αυτή έπαιξαν όχι μόνο παιδιά, αλλά και μεγάλοι. Η κούνια παραμένει στο δέντρο για να θυμίζει τη περίοδο που η πανδημία ήταν στα φόρτε της. Το επόμενο πρωί η Μαρία μάς πηγαίνει πάλι στην Πλάτσα. Είχε συνεννοηθεί να ανοίξει το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο μας άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Μπράβο στην Πλάτσα, το Σύλλογο, το Δήμο για αυτό το μουσείο, μπράβο στους χορηγούς, τους δωρητές, μπράβο στην κ. Λίτσα που έχει την ευθύνη για τη λειτουργία του. Τα εκθέματα περιγράφουν τη ζωή στη Μάνη, το μανιάτικο νοικοκυριό, τις αγροτικές εργασίες, τις τέχνες που εξασκούσαν οι Μανιάτες, τη μανιάτικη αρχιτεκτονική, το πώς δουλεύεται η πέτρα και πολλά άλλα, ενώ προβάλλονται και σύντομα αλλά κατατοπιστικά βίντεο. Στο Μουσείο αυτό, που λειτουργεί στο παλιό Γυμνάσιο της Πλάτσας, μπορείς να μπεις και να βγεις έπειτα από πολλή ώρα έχοντας μάθει πολλά χωρίς να έχεις κουραστεί καθόλου. Μετά το μουσείο επίσκεψη στο βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου στο Καμπινάρι της Πλάτσας και στη συνέχεια στο Ανοιχτό Θέατρο Μάνης. Καιτην εκκλησία καιτο θέατρο επιβάλλεται να τα δει ένας επισκέπτης, γιατί πραγματικά αποτελούν μνημεία αρχιτεκτονικής και συνύπαρξης με το φυσικό περιβάλλον. Πάντως εμείς είχαμε την εμπειρία να βρεθούμε στο Ανοιχτό Θέατρο Μάνης, ενώ βρισκόταν εκεί μια ομάδα μοτοσικλετιστών. Είχαν βάλει τις μηχανές τους στη σκηνή του θεάτρου και τις θαύμαζαν. Παράξενη εικόνα. Το διήμερο στη Μάνη φτάνει στο τέλος του με μπάνιο στην αγαπημένη παραλία Ριτσά της Καρδαμύλης. Οι συστάσεις γι’ αυτήν περιττεύουν. Περιττό, επίσης, να πούμε ότι στις Θαλάμες θα ξαναπάμε. Ήταν υπέροχα και την επόμενη φορά με ορμητήριο το ίδιο χωριό θα πάμε στα ορεινά χωριά της Μάνης και στην Τραχήλα και σε πολλά ακόμη μέρη. Είναι βέβαιο ότι η περιοχή έχει να μας δώσει πάρα πολλές ακόμη άριστες εντυπώσεις και αξέχαστες εμπειρίες. ■
