Συνέντευξη στον Σταύρο Χ. Μαρτίνου
Κώστας Λούζης: «Αρνούμαι να μισήσω»
Υπογράφει ως «Skitsofrenis» και με τα έργα του επιχειρεί να βάλει ένα φρένο στη σχιζοφρένεια της εποχής. Ο Κώστας Λούζης θέλει να μεταδώσει θετική ενέργεια, πιστεύοντας ότι τα προβλήματα θα ξεπεραστούν με διάλογο και ηρεμία, όχι με φωνές και σύγκρουση.
Τα έργα του έχουν μετατρέψει τους βρώμικους τοίχους διαφόρων περιοχών της Καλαμάτας σε καμβά καλλιτεχνικής έκφρασης και σε πομπό θετικού προβληματισμού. Ο Κώστας Λούζης «αρνείται να μισήσει» και μας καλεί να κάνουμε το ίδιο, γιατί, όπως λέει, αυτά που μας ενώνουν είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν. Ο λόγος σε εκείνον
-Όταν περνάς μπροστά από ένα έργο σου στην Καλαμάτα πώς νιώθεις;
Σαν να συμβάλλω και εγώ στη βελτίωση της διάθεσης των Καλαματιανών και στην εικαστική καλυτέρευση της πόλης. Όταν βάφω, ακόμα και όταν έχω πολύ άσχημη διάθεση, επιλέγω πάντα κάτι που να δίνει θετική ενέργεια στον πολίτη της Καλαμάτας.
-Δηλαδή, τα έργα σου δεν απεικονίζουν πάντα τη διάθεσή σου;
Όχι! Ξεκίνησα το 2008, βγάζοντας στα έργα μου αυτά που ένοιωθα. Διαπίστωσα, όμως, ότι είχαν απήχηση και αναλογίστηκα τη μεγάλη ευθύνη που έχω απέναντι στον θεατή. Αποφάσισα ότι δεν είναι σωστό να παρασύρω κάποιον ανάλογα με το τι αισθάνομαι όταν βάφω.
–Έτσι όμως υπάρχει ειλικρίνεια ανάμεσα σε σένα και το θεατή;
Υπάρχει. Δε βγάζω κάτι ψεύτικο μέσα από τα έργα μου. Βγάζω, όμως, τη θετική πλευρά, θέλω να δίνω μόνο ό,τι καλύτερο έχω να δώσω.
-Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Ας πούμε ότι υπάρχει ένα θέμα που σε ταράζει και βγαίνεις στο δρόμο να φωνάξεις για αυτό. Φωνάζοντας, όμως, δημιουργείς μια αρνητική ενέργεια, ενώ αν βγεις στο δρόμο και συζητήσεις ήρεμα, τότε θα δημιουργηθεί μια θετική ενέργεια. Εγώ έτσι κάνω, όταν είμαι ταραγμένος με κάτι, μιλώ γι’ αυτό μέσα από τα έργα μου, αλλά με θετικό τρόπο.
-Ταράζεσαι συχνά; Πάρα πολύ.
-Σε ταράζουν οι πολιτικοί, η απάθεια της κοινωνίας, τα προσωπικά σου προβλήματα;
Πιο πολύ με ταράζει το γεγονός ότι είμαστε σε καθεστώς κατοχής και ότι ως κοινωνία μάς έχουν διαμελίσει, σπέρνουν έριδες ανάμεσά μας για να μπορούν να μας κάνουν ό,τι θέλουν. Τελικά, τίποτα δεν ήταν τυχαίο τόσα χρόνια.
-Αυτό που κάνεις εσύ βοηθάει την κοινωνία να καταλάβει τι έχει συμβεί;
Οτιδήποτε κάνει κάποιος μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο είτε για να χωρίσει τον κόσμο είτε για να τον αλλάξει. Εγώ με αυτό που κάνω θέλω να βοηθήσω. Δε με ενδιαφέρει ούτε να προβάλλω τον εαυτό μου ούτε να μπει το όνομά μου παντού.
-Σε μια περίοδο σκληρής κρίσης μπορεί να ενωθεί ο κόσμος;Ελπίζεις σε αυτό;
Δεν ελπίζω, αλλά και δεν μπορώ να το αποκλείσω. Δεν εννοώ, πάντως, να ενωθούμε πολιτικά, αλλά να πετάξουμε όλες τις πολιτικές ταμπέλες και να καθίσουμε να συζητήσουμε για τον κοινό εχθρό, τον εχθρό όλης της κοινωνίας.
-Τα έργα σου τι είναι; Γκράφιτι, ζωγραφική, σκίτσα;
Ξεκίνησα κάνοντας γκράφιτι, όμως, σιγά σιγά διαπιστώνω ότι τα έργα αυτά ξεπερνούν τα όρια του γκράφιτι, όπως τα ξέρουμε. Ίσως μπορούν να χαρακτηριστούν «street art», αλλά και πάλι το «street art» είναι κάπως αποστειρωμένο σε σχέση με το γκράφιτι. Δεν μπορώ να βάλω αυτά τα έργα σε κάποια κατηγορία. Ίσως μπορούμε να πούμε ότι είναι τέχνη του δρόμου.
-Από ποιους έχεις επηρεαστεί σε αυτή την τέχνη;
Θεματικά με έχει επηρεάσει πάρα πολύ ο Μπάνκσι, όπως τους περισσότερους γκραφιτάδες, γιατί πιστεύω ότι έχει χτυπήσει στο μεδούλι πολλών ταμπού της κοινωνίας. Με έχουν επηρεάσει όμως πάρα πολλοί ακόμη Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες, ποιον να πρωτοαναφέρω…
-Από το Δήμο Καλαμάτας τι σου λένε για τα έργα σου; Τι εντυπώσεις έχουν;
Δε γνωρίζω.
-Δε σε έχει προσεγγίσει κανείς από το Δήμο για να σε ευχαριστήσει ή να σου κάνει τυχόν παρατηρήσεις;
Κανείς. Αλλά δεν το λέω με παράπονο. Θέλω να πιστεύω ότι είναι τόσο πολυάσχολοι με άλλα θέματα της πόλης που δεν τους απασχολώ εγώ. Αν πιστέψω ότι είναι έτσι, θα συνεχίσω να ευχαριστιέμαι που δε με έχουν ενοχλήσει. Δεν είμαι εδώ για να ζητήσω βοήθεια. Πιστεύω πως ό,τι μπορείς να κάνεις μόνος σου, πρέπει να το κάνεις και να μην περιμένεις από το Δήμο ή άλλους.
-Εμένα μου κάνει εντύπωση που δε σου έχει πει ο Δήμος αν του αρέσουν τα έργα σου…
Δε θα χρεώσω ακόμα στο Δήμο κάτι, γιατί βλέπω ότι έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια μεταστροφής της πόλης. Μπορώ να ευελπιστώ για το μέλλον. Υπάρχουν, όμως, δημοτικές αρχές στο εξωτερικό που πλαισιώνουν τέτοιες προσπάθειες.
-Τα σημεία στα οποία ζωγραφίζεις πώς τα επιλέγεις; Πρέπει να πληρούν κάποιες προϋποθέσεις;
Όχι. Να είναι μόνο παραμελημένα από τον άνθρωπο. Να έχουν παρακμή πάνω τους, γιατί πιστεύω ότι εκεί χρειάζεται περισσότερο το χρώμα. Και με το χρώμα που δίνω θυμίζω στον άνθρωπο ότι αυτό το μέρος το είχε παρατήσει.
-Υπάρχει, ωστόσο, κάποιο μέρος που θα ήθελες πάρα πολύ να το ζωγραφίσεις αλλά να μην μπορείς γιατί δεν επιτρέπεται, είναι δύσκολο ή οτιδήποτε άλλο;
Προς το παρόν όχι. Όπου έχω πάει και έχω ζητήσει άδεια την έχω πάρει. Πιστεύω ότι οι προθέσεις μου φαίνονται και δεν έχω αντιμετωπίσει τέτοιο πρόβλημα.
-Αυτή τη στιγμή στην Καλαμάτα πόσα δικά σου έργα υπάρχουν; Περίπου δέκα. -Τεχνικά πόσο δύσκολο είναι να φτιάξεις ένα έργο; Πόσο χρόνο σού παίρνει; Το κόστος ποιο είναι; Πληρώνεσαι γι’ αυτά που φτιάχνεις;
Όχι, φυσικά δεν πληρώνομαι. Δουλεύω εθελοντικά, γιατί είναι η μεγάλη μου αγάπη και η δική μου συμβολή σε αυτό που ζούμε. Το κόστος είναι σχετικό. Μπορείς να κάνεις ένα έργο με ένα σπρέι που κοστίζει 3-4 ευρώ, μπορείς όμως να κάνεις και μια ολόκληρη πολυκατοικία με πάρα πολλά λεφτά, αν έχεις. Εγώ πού και πού κάνω έργα σε καταστήματα και με τα χρήματα που παίρνω καλύπτω το κόστος γι’ αυτά που φτιάχνω στην πόλη.
-Πώς αισθάνεσαι όταν βλέπεις να έχουν βανδαλιστεί κάποια έργα σου;
Αισθάνομαι μια χαρά. Δεν μπορώ να πω ότι με στεναχωρεί. Αισθάνομαι ότι αυτό είναι το γκράφιτι. Άπαξ και βγεις στο δρόμο και βάψεις, υπάρχει στο πρόγραμμα και η ασέβεια και ο βανδαλισμός και το να σε πατήσει κάποιος άλλος. Οφείλεις να το δεχθείς, διαφορετικά δεν έχεις εξοικειωθεί με το νόμο του δρόμου.
-Υπάρχουν και ορισμένοι που προσπερνούν τα έργα σου απαρατήρητα. Αυτό σε πειράζει; Όχι, γιατί για αυτούς τα πάντα περνούν απαρατήρητα. Νομίζω ότι δεν προσέχουν τους ίδιους τους ανθρώπους, θα προσέξουν τα έργα στους τοίχους; Δε με απασχολεί και πολύ αυτό.
-Ένα έργο σου απεικονίζεται σε μια από τις 120 καλύτερες φωτογραφίες του διεθνούς πρακτορείου Reuters για το 2012. Αυτό πώς σε έκανε να αισθανθείς; Αυτή η φωτογραφία με τιμά και έπιασε ακριβώς αυτό που ήθελα να περάσω. Ήταν ένα έργο που έφτιαξα το 2009 προς το 2010, όταν πρωτοήρθε η κρίση στην Ελλάδα. Τότε εγώ, όπως και κάθε άλλος άνθρωπος σε αυτό τον τόπο, είχαμε αρχίσει και τρελαινόμασταν. Οπότε νιώθαμε οργή, προβληματισμό και αγανάκτηση. Θεώρησα ότι έπρεπε να φτιάξω κάτι που να εκφράζει αυτά τα συναισθήματα. Μετά, όμως, είδα ότι αυτό το έργο άρχισε να τρομάζει. Κρατάω, λοιπόν, τη φωτογραφία του Reuters, η οποία δείχνει την Ελλάδα του τότε, αλλά τώρα θέλω να δείχνω μια άλλη εικόνα της κοινωνίας, μια θετική εικόνα που λέει ότι πρέπει να κινηθούμε ήρεμα, ό,τι και να γίνει.
-Μπορεί να αλλάξει η Ελλάδα με ήρεμο τρόπο;
Νομίζω ότι η Ελλάδα μπορεί να αλλάξει μόνο με ήρεμο τρόπο. Από τότε που απελευθερωθήκαμε δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να σφαζόμαστε μεταξύ μας, ενώ οι διαφορές μας είναι μηδαμινές. Υπερασπιζόμαστε πράγματα που μας έχουν εμφυτεύσει και δεν καθόμαστε να δούμε ότι αυτά που μας ενώνουν ως κοινωνία είναι περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν.
-Είδαμε έργο σου και σε θεατρική παράσταση…
Ναι, στο «Σιγά γκρεμός», του θεατρικού σχήματος «Συν 1-Μιχάλης Τούμπουρος». Με τίμησαν πάρα πολύ και το θεατρικό σχήμα και ο σκηνοθέτης, ο κ. Κατσουλάκης. Μου έδωσαν την ευκαιρία να συμμετέχω και να γίνω κομμάτι ενός έργου που είναι τόσο επίκαιρο, που εξηγεί τόσα πολλά πράγματα για την κοινωνία και μπαίνει στον πυρήνα της. Αυτό με τιμάει ιδιαίτερα.
-Υπάρχει άλλος χώρος στον οποίο θα ήθελες να μπουν έργα σου;
Έχω κάνει έργα αφιλοκερδώς σε σχολεία και αν δύναμαι οικονομικά–γιατί είναι δύσκολα πια τα πράγματα-, θα κάνω και στο μέλλον. Θεωρώ ότι η θέση των έργων μου είναι στο δρόμο, γι’ αυτό δε θέλω να μπουν κάπου. Κάποιοι επιλέγουν να αποστειρώσουν τα έργα τους με τη μορφή καμβά και να κάνουν «σαλονάτη ζωγραφική». Για εμένα ειδικά η ζωγραφική, όπως έχει πει κάποιος σοφός, δεν είναι διακοσμητική τέχνη, είναι όπλο εναντίον του σκοταδισμού. Οπότε δε με απασχολεί να βάλω ένα έργο μου σε μια γκαλερί. Περισσότερο με νοιάζει να είναι στο δρόμο για να προτείνει ή να απαλύνει προβλήματα. Δεν αποκλείω, όμως, να κάνω κάποτε έκθεση σε μια γκαλερί, όμως και αυτή θα είναι προσανατολισμένη στο δρόμο.
-Τα μηνύματα που έχουν τα έργα σου είναι δικά σου;
Κάποιες φορές βάζω δικούς μου στίχους, γιατί ασχολούμαι με τη μουσική, είμαι στιχουργός. Κάποιες άλλες φορές οι στίχοι είναι των Active Member, στη μουσική οικογένεια των οποίων ανήκω, αλλά έχω χρησιμοποιήσει και στίχους ποιητών, όπως του Καβάφη, όπως και τραγουδοποιών, του κ. Αγγελάκα κ.ά. Είναι συμβολικοί στίχοι και θα συνεχίσω να τους βάζω, γιατί πάντα θέλω να τοποθετώ μια επεξήγηση δίπλα στο εικαστικό θέμα.
-Θα μπορούσες να κάνεις έργα χωρίς στίχους;
Όταν ξεκίνησα, δεν έβαζα στίχους, αλλά γίνονταν παρεξηγήσεις. Επειδή ζούμε στη χώρα της ταμπέλας, όταν έβαζα γαλάζιο χρώμα στον τοίχο για να φτιάξω έναν ουρανό, θεωρούσαν ότι ήμουν δεξιός! Αν έβαζα κόκκινο για να φτιάξω ένα καμένο δάσος, θεωρούσαν ότι ήμουν αριστερός! Δεν περίμενε κανένας να δει τι θα βγάλω στο τέλος. Ο καθένας έπαιρνε από την εικόνα ό,τι τον συνέφερε και δε μου άρεσε αυτό. Έβαλα, λοιπόν, τους στίχους για να τελειώσω το θέμα, να πω ότι αυτό είναι το μήνυμά μου, αυτό κράτα και τίποτα άλλο.
-Εστιάζεις στην εκφραστικότητα των προσώπων, τα οποία πολλές φορές στέλνουν ένα διπλό μήνυμα. Έτσι είναι;
Και τριπλό μήνυμα στέλνουν κάποιες φορές. Για μένα οι εκφράσεις του ανθρώπινου προσώπου συμπυκνώνουν όλα τα συναισθήματα. Υπάρχουν φορές που μόνο με μια έκφραση μπορείς να περάσεις το μήνυμα, να δώσεις ενέργεια στην κοινωνία.
-Υπάρχουν στην Καλαμάτα έργα γκράφιτι που να ζηλεύεις;
Δεν υπάρχουν έργα που ζηλεύω, αλλά υπάρχουν έργα που θαυμάζω από άλλα παιδιά που κάνουν γκράφιτι. Έχει συγκεντρωθεί όλη η προσοχή πάνω μου αλλά είναι άδικο, γιατί υπάρχουν παιδιά που έβαφαν πριν από μένα και θα πρέπει και αυτά να τα συμπεριλαμβάνουμε στη συζήτηση. Ναι, υπάρχουν ένα-δυο πραγματάκια μέσα στην πόλη που είναι φίλων μου, μου αρέσει πάρα πολύ που τα κάνανε και εύχομαι να κάνουν κι άλλα.
-Στα έργα σου μιλάς για αγάπη, για σεβασμό, περνάς γλυκά μηνύματα…
Αυτό που λείπει αυτή τη στιγμή από την κοινωνία είναι ο σεβασμός στις ανθρώπινες αξίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θεωρώ ότι αυτός ο σεβασμός είναι η καλύτερη ασπίδα στο φασισμό, που είναι μεγάλο πρόβλημα. Δε δεχόμαστε πια τον άλλο αν δεν πιστεύει ό,τι και εμείς, τον μισούμε ξαφνικά επειδή μας είπε κάποιος κάτι, θεωρούμε ότι μόνο εμείς έχουμε δίκιο. Δεν συναγωνιζόμαστε αλλά ανταγωνιζόμαστε, παρότι παίζουμε όλοι μπάλα στο ίδιο γήπεδο και είμαστε όλοι με την ίδια ομάδα. Εγώ αρνούμαι να μισήσω αυτόν που με μισεί ή δε με χωνεύει και προσπαθώ να συζητήσω μαζί του, να φτιάξω μια γέφυρα. Έτσι έκαναν και παλιά οι άνθρωποι. Άρα ο σεβασμός, η αγάπη, η γλύκα είναι πιστεύω μονόδρομος.
-Διαλέγεις, ξεχωρίζεις τα έργα σου;
Δεν τα ξεχωρίζω. Υπάρχει, όμως, ένας πολύ σημαντικός συμβολισμός για τα έργα που έχω κάνει στο Κοινωνικό Ιατρείο. Μου έχει κάνει τεράστια εντύπωση η ανιδιοτελής προσφορά των γιατρών, των νοσηλευτών και όλων των εθελοντών του Κοινωνικού Ιατρείου, είναι οι ήρωές μου αυτοί οι άνθρωποι. Γι’ αυτό και τα έργα που έχω κάνει στους χώρους όπου προσφέρουν αυτοί οι άνθρωποι αποκτούν ιδιαίτερο συμβολισμό. Σε λίγο καιρό, όμως, ετοιμάζομαι να βάψω σε ένα ακόμη πιο συμβολικό χώρο, στο ΚΕΘΕΑ «Κύτταρο», στη Σπερχογεία. Γνώρισα τα παιδιά του ΚΕΘΕΑ και είναι πραγματικοί ήρωες. Παίζεται πραγματικά η ίδια η ζωή τους και έχουν επιλέξει να ζήσουν. Για μένα είναι πολύ σπουδαία παιδιά.
-Σε απασχολεί αν τα έργα σου θα μείνουν στο χρόνο; Αν θα βρίσκονται στους τοίχους και μετά από 50 χρόνια;
Όχι. Αυτό που με απασχολεί είναι τα έργα μου να έχουν μείνει στο μυαλό κάποιων ανθρώπων μετά από 50 χρόνια και, αν είναι δυνατόν, να τους έχουν βοηθήσει στη ζωή τους. Δε θέλω να βλέπω το όνομά μου στον τοίχο. Θέλω να βλέπω τις ιδέες μου στα μυαλά κάποιων ανθρώπων.
