ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΚΑΦΕΝΕΙΟ-ΠΑΝΤΟΠΩΛΕΙΟ, ΕΝΑΣ ΧΩΡΟΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ
του Σταύρου Χ. Μαρτίνου
Μια ξύλινη κόκκινη πόρτα σε καλωσορίζει. Μετά το μάτι περιπλανιέται. Αριστερά και δεξιά τα ράφια με τα προϊόντα του αλληλέγγυου εμπορίου, στα αριστερά η παιδική γωνιά, απέναντι η μπάρα του καφενείου, πίσω στο βάθος προθήκη με βιβλία. Επάνω στη μπάρα ένα μικρό γυάλινο δοχείο. «Αγάπη μόνο» γράφει κάτω κάτω στην ετικέτα και από πάνω, με μεγάλα γράμματα, «Αλληλεγγύη». Έχει μέσα καπνό, φίλτρα και χαρτί για όσους έχουν ξεμείνει από τσιγάρο. Το κάπνισμα, όμως, επιτρέπεται μόνο έξω, γιατί «βοηθάει στην κοινωνικοποίηση»… Είμαστε στο «Προσεχώς», ένα κύτταρο δημιουργίας και κοινωνικής παρέμβασης στην Καλαμάτα…
Το «Προσεχώς» είναι ένας συνεταιρισμός και στο χώρο του, στη συμβολή της Σφακτηρίας με τον πεζόδρομο της Πολυβίου, συλλειτουργούν ένα καφενείο, ένα παντοπωλείο, υλοποιούνται διάφορα εργαστήρια για μικρούς, πολύ μικρούς και μεγάλους, καθώς επίσης παρέχονται συμβουλές για το ξεκίνημα νέων επιχειρήσεων, ενώ πραγματοποιούνται προγράμματα και σεμινάρια.
Οι άνθρωποι του «Προσεχώς» είναι η Παναγιώτα Αράπη, ο Νίκος Μπουσούνης, η Μαρηλιάννα Διαμαντάκη, ο Σωτήρης Ρέββας και η Μάρτζι Λαμπροπούλου. Τα νέα αυτά παιδιά δεν έχουν στήσει απλά ένα συνεταιρισμό. Η προσπάθειά τους δεν εξαντλείται στο να μπορέσουν να βιοποριστούν μέσα από την οικονομική λειτουργία του «Προσεχώς». Η Παναγιώτα, ο Νίκος, η Μαρηλιάννα, ο Σωτήρης και η Μάρτζι, μέσα από το εγχείρημά τους, δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει κι ένας άλλος τρόπος επιχειρείν, με σεβασμό στον κόπο και το μεράκι του παραγωγού, με καλύτερη αμοιβή του παραγωγού, με ηθικές αξίες, με περισσότερη ποιότητα και δημιουργικότητα και όλα αυτά με λιγότερο ή ακόμη και με το ελάχιστο κέρδος.
Το Δεκέμβρη το «Προσεχώς» γίνεται δύο χρόνων. Η ιδέα για τη δημιουργία του άρχισε να γεννιέται στο Κέντρο Νέων Καλαμάτας. Μας λέει η Παναγιώτα: «Γνωριστήκαμε καλά μεταξύ μας στο Κέντρο Νέων. Τότε ο καθένας μας ήταν σε μια αναζήτηση για το τι θα κάνει, ώστε να μείνουμε στην Καλαμάτα. Όταν αρχίσαμε να συζητάμε για το τι σκεπτόταν ο καθένας μας, είδαμε ότι λίγο-πολύ είχαμε παρόμοιες σκέψεις και έτσι γεννήθηκε η ιδέα του Προσεχώς».
Ο πυρήνας αυτής της ιδέας, προσθέτει η Μαρηλιάννα, είναι ότι «θέλαμε να δουλέψουμε ισότιμα μεταξύ μας, χωρίς να έχουμε υπαλλήλους. Θέλαμε, επίσης, οι δράσεις που θα κάναμε να έχουν κοινωνικό περιεχόμενο και έτσι επιλέξαμε το “Προσεχώς” να είναι ένα συνεργατικό εγχείρημα». Πώς, όμως, λειτουργεί αυτό το συνεργατικό εγχείρημα, ρωτάμε και η απάντηση έρχεται από τον Σωτήρη: «Μια φορά την εβδομάδα κάνουμε συνέλευση, η οποία, ως τώρα τουλάχιστον, παίρνει αποφάσεις μόνο με ομοφωνία. Αποφάσεις για το πρόγραμμα της εβδομάδας, τις βάρδιες, τον τρόπο λειτουργίας, τις νέες επενδύσεις, το αν θα πληρωθούμε. Αυτό, λοιπόν, σημαίνει ότι υπάρχει και μια κοινή αξιακή βάση μεταξύ μας».
Το «Προσεχώς» είναι καφενείο. Γι’ αυτό δε χρειάζεται να πούμε κάτι παραπάνω. Μπορεί κανείς να πιεί τον καφέ, το αναψυκτικό, το ποτό του, είτε μέσα είτε έξω, με υπέροχη συνήθως μουσική, σε ένα χώρο όμορφο, τον οποίο έχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου δημιουργήσει τα παιδιά του συνεταιρισμού. Το «Προσεχώς» είναι ακόμη παντοπωλείο και στηρίζει το αλληλέγγυο εμπόριο, για το οποίο ο Νίκος μάς λέει: «Στο παντοπωλείο λειτουργούμε με ένα περιθώριο κέρδους της τάξης του 30% περίπου. Και αυτό το κάνουμε, ώστε ο παραγωγός να έχει το μεγαλύτερο ποσοστό της τελικής τιμής του προϊόντος, στο πλαίσιο του αλληλέγγυου ή δίκαιου εμπορίου». Η Μαρηλιάννα προσθέτει ότι «για να στηριχθούν κάποιοι συνεταιρισμοί, κυρίως του φτωχού νότου, της Λατινικής Αμερικής, της Αφρικής, της Ασίας, δημιουργήθηκε ένα δίκτυο συνεργατικών εγχειρημάτων που βρήκαν ή και έστησαν συνεταιρισμούς στις περιοχές αυτές, ώστε να σταματήσει η εκμετάλλευση των παραγωγών από τα μεγάλα εμπορικά δίκτυα. Εμείς το στηρίζουμε αυτό με τους καφέδες μας, το τσάι μας και άλλα πράγματα που έρχονται από αυτούς τους συνεταιρισμούς των παραγωγών.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, στηρίζουμε είτε τα δίκτυα που στήνουν παραγωγοί σε διάφορες περιοχές είτε το δίκτυο που έχει στηθεί μεταξύ παντοπωλείων που λειτουργούν στη χώρα για την υποστήριξη τοπικών παραγωγών.
Ψάχνοντας εμείς να βρούμε ποιους παραγωγούς θα στηρίξουμε μέσα από το παντοπωλείο μας, ελέγξαμε αν αυτοί εξασφαλίζουν ποιοτικές συνθήκες στους εργαζομένους τους, αν χρησιμοποιούν φάρμακα για τα προϊόντα τους, αν εφαρμόζουν καλές μεθόδους και πρακτικές. Έχουμε βρει τέτοιους παραγωγούς και τους έχουμε υποστηρίξει, γιατί βάζοντας τα προϊόντα τους στα ράφια μας, μπορούν αυτά να προωθηθούν σε αντίστοιχα παντοπωλεία της χώρας». Το «Προσεχώς» είναι ένας οργανισμός που υλοποιεί και προγράμματα. Ήδη έχει πραγματοποιήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για νέους, κυρίως περιβαλλοντικού περιεχομένου, με την υποστήριξη ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Επιπλέον, τα παιδιά του συνεταιρισμού σχεδιάζουν και νέα προγράμματα, τα οποία αφορούν στο κομμάτι του τουρισμού.
Ειδικότερα, πρόκειται για οικογαστρονομικούς περιπάτους. Για παράδειγμα, έχει σχεδιαστεί πρόγραμμα όπου τα παιδιά του «Προσεχώς» θα πηγαίνουν με τους τουρίστες για τα ψώνια του καφενείου και του παντοπωλείου, θα βρίσκουν τους παραγωγούς, θα γνωρίζονται μεταξύ τους, θα διαλέγουν τα προϊόντα. Όπως μας λέει η Μαριλιάννα, «ένας τουρίστας που έχει να περάσει μόνο μία ημέρα στην Καλαμάτα, γιατί να την περάσει κάνοντας βόλτα στους δρόμους της πόλης και να μην την περάσει ψωνίζοντας μαζί μας και βλέποντας κάποια σημεία που εμείς θεωρούμε ότι είναι χαρακτηριστικά της περιοχής μας, ώστε να φύγει μετά με μια καλή εντύπωση;».
Σε ό,τι αφορά τη συμβουλευτική προς τις νέες επιχειρήσεις, η Παναγιώτα σημειώνει: «Εμείς δεν είχαμε το κεφάλαιο για να φτιάξουμε το “Προσεχώς”. Αποφασίσαμε, λοιπόν, να κάνουμε πρόταση για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Την πρότασή μας, που εγκρίθηκε, την κάναμε μόνοι μας, με τη συμβουλευτική βοήθεια κάποιων φίλων. Έχουμε και την εμπειρία από τα προγράμματα νέων τα οποία έχουμε πάρει. Όπως, λοιπόν, βοήθησαν εμάς κάποιοι άνθρωποι, έτσι θέλουμε να βοηθήσουμε κι εμείς άλλους. Ήταν πολύ μεγάλο σχολείο αυτή η διαδικασία».
Το «Προσεχώς» το αγαπούν πολύ παιδιά και γονείς και για τα παιδικά εργαστήρια που διοργανώνει, για τα οποία η Μαρηλιάννα σημειώνει: «Είναι επιλογή μας να είμαστε χαρούμενοι, να είμαστε χρωματιστοί, να έχουμε ημερήσια ωράρια, να μην καπνίζουμε. Άρα, είμαστε ο ιδανικός χώρος για τα παιδιά. Είμαστε το μοναδικό κατάστημα που μπορεί να έρθει κάποιος με το παιδί του χωρίς να χρειαστεί να ανεχτεί τον καπνό του διπλανού του. Είναι και ο Νίκος παιδαγωγός, οπότε είναι και πιο εύκολο να κάνουμε παιδικά εργαστήρια, τα οποία φέτος γίνονται κάθε Παρασκευή απόγευμα, ενώ η παιδική γωνιά μας είναι σταθερή».
Υπάρχουν, όμως, τα εργαστήρια και για τους μεγαλύτερους, για τα οποία μας λέει ο Σωτήρης: «Στα εργαστήριά μας κάνουμε πράγματα που θέλουμε, που μας αρέσουν, που μας ζητούν, που υπάρχει ανάγκη να γίνουν. Συνήθως γίνονται με ένα πολύ χαμηλό αντίτιμο, για τα έξοδα των υλικών και τις εργατοώρες μας. Κάποια, όμως, τα κάνουμε και δωρεάν, απλά επειδή θέλουμε και μας αρέσει να τα κάνουμε. Έχουμε κάνει πολλά εργαστήρια, για την κατασκευή κούκλας, για την αναπαλαίωση επίπλων, εργαστήριο βιτρώ, εργαστήριο χαρακτικής, μαρμελάδας, ζυμαρικών κ.ά.».
Η δραστηριότητα του «Προσεχώς» δε σταματά, όμως, εδώ. Υπάρχουν και οι εκδηλώσεις, για τις οποίες η Παναγιώτα σημειώνει: «Οι εκδηλώσεις εντάσσονται σε κάποιες θεματικές που θεωρούμε ότι είναι ενδιαφέρουσες και ταυτόχρονα βοηθούν να περνάμε καλά κι εμείς και ο κόσμος». Σε αυτό το πλαίσιο, προσθέτει ο Σωτήρης, «έχουν γίνει προβολές για τους Ζαπατίστας, για το παράκτιο δάσος της Ελαίας, για διάφορα θέματα οικεία προς εμάς. Έχουν γίνει στο “Προσεχώς” και μικρές συναυλίες με φίλους, από φίλους, από ανθρώπους που στηρίζουν το συνεταιρισμό. Επειδή εμείς δεν έχουμε τη δυνατότητα να πληρώσουμε μια μπάντα να έρθει να παίξει, όσοι απευθύνονται σε εμάς το κάνουν, αφενός, για να μας βοηθήσουν και, αφετέρου, επειδή ξέρουν ότι εδώ είναι ένας χώρος όπου μπορούν ελεύθερα να εκφραστούν. Λειτουργεί βέβαια και το καπέλο, στο οποίο ο καθένας ρίχνει ό,τι θέλει για την υποστήριξη των καλλιτεχνών».
«Πώς γίνεται, όμως, να συμφωνείτε πάντα και να παίρνετε τις αποφάσεις σας ομόφωνα, ενώ κάνετε τόσα πολλά πράγματα», ρωτάμε και απαντάει ο Νίκος:
«Κάποιες διαφωνίες μπορεί να υπάρχουν, όμως στο ηθικό κομμάτι υπάρχει πραγματικά ομοφωνία. Για όλους μας είναι πάρα πολύ σημαντικό να αισθανόμαστε καλά με τους εαυτούς μας, τόσο σημαντικό ώστε η όποια διαφωνία υπάρχει –για παράδειγμα, αν τα τραπέζια έπρεπε να είναι πιο μεγάλα ή πιο μικρά- να ξεπερνιέται αμέσως. Οι διαφωνίες είναι σίγουρα ένα σημείο που αν το χειριστείς σωστά, μπορείς να πας τα πράγματα ένα βήμα παρά πέρα».
Πώς οραματίζεστε το «Προσεχώς» έπειτα από λίγα χρόνια, είναι η επόμενη ερώτησή μας και ο Σωτήρης απαντά:
«Την κουβέντα αυτή την έχουμε κάνει σε συνελεύσεις μας. Αυτό που θέλουμε είναι να συνεχίσουμε τα κάνουμε ό,τι κάνουμε, λίγο πιο ενισχυμένα, σε πιο μεγάλο χώρο, με πιο πολλά μέλη και πιο πολύ κόσμο. Θέλουμε να αναπτυχθούν αυτά που κάνουμε, να ενισχυθεί το δίκτυο των παραγωγών και η βοήθεια που μπορούμε να προσφέρουμε σε ανθρώπους που ψάχνουν να βρουν πώς θα διαθέσουν τα προϊόντα τους».
Κι επειδή όλα αυτά που κάνει το «Προσεχώς» έχουν έντονα κοινωνική διάσταση, ρωτήσαμε για το τέλος, αν και τι σχέση έχει ο συνεταιρισμός των παιδιών με την πολιτική. Απαντά ο Νίκος: «Το “Προσεχώς” πολιτική άποψη έχει, πολιτικά δεν πρόσκειται πουθενά». Και ο Σωτήρης συνεχίζει: «Η πολιτική μας άποψη είναι πιο πολύ ηθική άποψη. Κοινωνική και ηθική άποψη για το πώς θα συνεργαστούμε με τους ανθρώπους, με ποιους ανθρώπους θα συνεργαστούμε, προσπαθούμε να μην αποκλείουμε κόσμο, αλλά δεν είναι πάντα εύκολο αυτό. Γενικότερα είμαστε άνθρωποι της αλληλεγγύης, του αντιρατσισμού και προσπαθούμε αυτό το πράγμα να το βγάζουμε προς τα έξω»…
Έκθεση εικόνων
Leave feedback about this