Σχέση ζωής με την
Αρχαία Μεσσήνη
[του Θανάση Παντέ]
Σχεδόν 40 χρόνια, από το 1986 ως το τέλος της ζωής του, ο διαπρεπής αρχαιολόγος Πέτρος Θέμελης ασχολήθηκε με την
Αρχαία Μεσσήνη, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ανασκαφή – αναστήλωση και, τελικά, διεθνή αναγνώρισή της. Για τον
Πέτρο Θέμελη, που έφυγε πρόσφατα στα 87 του χρόνια, η Αρχαία Μεσσήνη αποτέλεσε έργο ζωής και η αφοσίωσή του
σ’ αυτήν υπήρξε πλήρης, με απαράμιλλο ζήλο εκ μέρους του και υπερβαίνοντας κάθε φορά τις αναπόφευκτες
δυσκολίες που προέκυπταν. Είπαν για τον Πέτρο Θέμελη πως έδωσε μια δεύτερη ζωή στα μνημεία της Αρχαίας Μεσσήνης και έχουν δίκιο: Χάρις σε αυτόν, η Μεσσηνία διαθέτει πλέον το σημαντικότερο τοπόσημο της διαχρονικής πολιτιστικής της παρουσίας. Χάρις σε αυτόν η Αρχαία Μεσσήνη είναι πλέον ο πιο ελκυστικός αρχαιολογικός προορισμός της
Πελοποννήσου και από τους πιο αξιόλογους όλης της χώρας.
Το έργο που άφησε παρακαταθήκη βάζει πολύ ψηλά τον πήχη των απαιτήσεων για την περαιτέρω συνέχειά του.
Άνθρωπος εξωστρεφής και με γενναιόδωρη αντίληψη της σημασίας που έχει η επικοινωνία, ο διαπρεπής αρχαιολόγος
είχε καλή και διαχρονική επαφή με τον έντυπο όσο και ηλεκτρονικό Τύπο. Εξαιρετική υπήρξε η σχέση του με το «Flash
της Μεσσηνίας», καθώς η ανάδειξη της Αρχαίας Μεσσήνης πολλές φορές είχε την τιμητική της στις σελίδες του περιοδικού. Με αποσπάσματα από δύο από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις που έδωσε ο Πέτρος Θέμελης στο «Flash της
Μεσσηνίας» (τεύχη 70 και 203-204), στον Πέτρο Τσώνη και τον Σταύρο Μαρτίνο, τον αποχαιρετούμε:
▶ Δε θέλω να κάνω συγκρίσεις, δεν είναι και σωστό. Η Μεσσήνη όμως, έχει αρχίσει να παίρνει μια πολύ υψηλή θέση. Η διαφορά της από τους άλλους χώρους είναι ότι εδώ υπάρχει συνεχής πρόοδος και εξέλιξη, ενώ οι άλλοι είναι, ας στο πούμε, παγιωμένοι, έχουν κλείσει. Εδώ μπορεί εγώ με τους συνεργάτες μου να αποκαλύψαμε το κέντρο μιας πόλης, υπάρχει όμως πολλή δουλειά και για την επόμενη γενιά.
▶ Θα συνεχιστούν για πολλά χρόνια το σκάψιμο γύρω γύρω και οι αναστηλώσεις. Στους άλλους χώρους δεν μπορεί να γίνει αυτό, γιατί είναι “πνιγμένοι”. Εδώ μπορεί να υπάρχουν ακόμα πράγματα, ευρήματα που να μη γνωρίζουμε, γιατί αυτά που έχουμε φέρει στο φως μέχρι τώρα εντάσσονται στον κεντρικό πυρήνα της πόλης.
▶ Το να σκάβεις μόνο δεν αρκεί. Σκάβουμε πολύ σε όλη την Ελλάδα, αλλά το θέμα είναι να αναδείξουμε μια πόλη. Αυτό είναι για μένα το βασικό. Εγώ δε σκάβω τώρα παρά μόνο στο ιερό του Ήρωος. Με ενδιαφέρει να αναδείξω τα μνημεία αυτά, να τα διαμορφώσω, να κάνω πλατώματα θέασης, πινακίδες για τους επισκέπτες, αναψυκτήριο. Να δημιουργηθεί ένας ευχάριστος χώρος για τους επισκέπτες, ένα πραγματικά αρχαιολογικό πάρκο.
▶ Το χαρακτηριστικό είναι ότι η Μεσσήνη δεν μπορεί να συγκριθεί από πλευράς μορφής, δόμησης, χρήσης υλικών και μεγεθών με καμία άλλη αρχαία πόλη στην Ελλάδα, παρά μόνο με τις μεγάλες πόλεις της Μικράς Ασίας. Τέτοιες πόλεις στην Ελλάδα δεν υπάρχουν. Ακόμη και στην Πέλλα, που ο αρχαιολογικός χώρος είναι σε μια αχανή έκταση, δε σηκώνεταιτίποτα. Όλα τα κτίρια είναι χτισμένα σε μικρές πέτρες. Εδώ είναι αγκωνάρια τεράστια, ψηλά μνημεία…
▶ Έχω πάει παντού, τέτοια πόλη όμως δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Αντίθετα, υπάρχει στην Έφεσο και τις άλλες μεγάλες πόλεις της Μικράς Ασίας. Έχει μέγεθος και κανονικότητα και εμείς, μέσα από το έργο μας, προσπαθούμε να επιβάλλουμε μια τέτοια κανονικότητα και τάξη.
▶ Δε φανταζόμουν στην αρχή ότι αυτό το έργο μπορούσε να πάρει τις διαστάσεις που πήρε και να γίνει έργο ζωής για μένα. Σήμερα πια είναι η κύρια απασχόλησή μου, με γεμίζει και μου αρέσει. Θέλω να βλέπω να στήνονται τα μνημεία, όρθια. Είναι ένα πάθος που έχω αποκτήσει, το οποίο εδώ μπορεί να πραγματοποιηθεί, γιατί προσφέρεται ο χώρος. Υπάρχει τόσο υλικό εκτεθειμένο στο έδαφος, που σου λέει: σήκωσέ με. Αυτό κάνω, βέβαια, όμως έπειτα από μελέτες.
▶ Η Αρχαία Μεσσήνη είναι μια αχανής πόλη. Δεν είναι Δελφοί ούτε Ολυμπία. Το τείχος έχει τεράστια έκταση, αλλά ολόκληρη αυτή η έκταση δεν είχε κατοικηθεί στην αρχαιότητα. Τα τείχη και τους πύργους θα τα αναστηλώσουμε.Ήδηταέχουμε καθαρίσει και υπάρχει πρόγραμμα του χρόνου να βελτιωθεί η κατάστασή τους.
▶ Τα βασικά οικοδομήματα, τα σημαντικότερα δημόσια, βρίσκονται μέσα στο κέντρο της πόλης, αυτά που είδε ο Παυσανίας έχουν έλθει στο φως. Τα άλλα όλα ήταν ιδιωτικά σπίτια. Όλα τα δημόσια τα έχουμε φέρει στο φως και μπορούμε μέσα σε μια εξαετία κατά τη γνώμη μου να τα αποκαταστήσουμε σε ικανοποιητικό βαθμό…
▶ Η “Μεσσήνη” είναι για μένα τρόπος ζωής. Αυτό που συντελείται εδώ είναι δημιουργία κι όχι απλώς επαγγελματική απασχόληση. Είναι σημαντικό να βλέπεις να στήνεται ένας ολόκληρος κόσμος, να περνάει από το χάος στην τάξη. ■
